doanh nghiệp ngày càng chịu nhiều áp lực từ thị trường tài chính toàn cầu, bài toán tối ưu cấu trúc vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trở thành ưu tiên hàng đầu của ban điều hành. Không chỉ dừng lại ở chiến lược tài chính nội bộ, việc áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế – đặc biệt là IFRS 10 và IFRS 12 – đang trở thành công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp không chỉ minh bạch trong báo cáo mà còn hỗ trợ quá trình tối ưu lợi nhuận hợp lý và bền vững.
Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn hệ thống về mối liên hệ giữa IFRS 10 – Hợp nhất báo cáo tài chính, IFRS 12 – Công bố thông tin về các bên liên quan, với mục tiêu chiến lược: cơ cấu lại vốn hiệu quả và nâng cao lợi nhuận sau thuế.
1. Hiểu đúng IFRS 10 và IFRS 12: Nền tảng quản trị tập đoàn hiện đại
Để tối ưu cấu trúc vốn, doanh nghiệp trước hết cần nắm rõ hai chuẩn mực quan trọng:
-
IFRS 10: Đề cập đến yêu cầu hợp nhất báo cáo tài chính trong các nhóm công ty mẹ – công ty con. Chuẩn mực này đưa ra định nghĩa kiểm soát và nguyên tắc xác định quyền kiểm soát tài chính, từ đó xác định nghĩa vụ hợp nhất.
-
IFRS 12: Yêu cầu doanh nghiệp công bố thông tin chi tiết về quyền sở hữu, rủi ro, lợi ích và mối quan hệ với các công ty con, liên doanh, liên kết và các cấu trúc không hợp nhất.
Khi hai chuẩn mực này được áp dụng đồng bộ, doanh nghiệp không chỉ thể hiện được minh bạch trong báo cáo hợp nhất, mà còn có thể nhìn nhận lại cấu trúc sở hữu và điều chỉnh chiến lược phân bổ vốn.
2. Tối ưu cấu trúc vốn: Từ điều phối sở hữu đến chiến lược hợp nhất
Cấu trúc vốn không chỉ là tỷ lệ giữa nợ và vốn chủ sở hữu. Dưới góc nhìn IFRS 10, cấu trúc vốn còn là việc doanh nghiệp tổ chức hệ sinh thái công ty con, liên doanh, đầu tư tài chính như thế nào để đạt mục tiêu kiểm soát tài chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn.
Một số chiến lược thường được áp dụng:
a. Điều chỉnh tỷ lệ sở hữu để hợp nhất hoặc không hợp nhất:
Doanh nghiệp có thể xem xét việc tăng tỷ lệ sở hữu lên trên 50% để hợp nhất công ty có lãi, từ đó cải thiện tổng lợi nhuận hợp nhất. Ngược lại, có thể giảm tỷ lệ sở hữu xuống dưới ngưỡng kiểm soát (ví dụ còn 49%) để loại trừ lỗ khỏi báo cáo hợp nhất.
b. Tái cơ cấu công ty con thành công ty liên kết:
Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng hợp nhất mà còn có thể tối ưu hệ số nợ và nâng cao chỉ số ROE (Return on Equity).
c. Tận dụng cấu trúc đa tầng:
Một số tập đoàn sử dụng mô hình sở hữu chéo hoặc công ty con sở hữu công ty cháu để phân phối vốn một cách chiến lược, tận dụng lợi thế thuế hoặc dòng tiền.
Việc tối ưu cấu trúc vốn dưới góc nhìn IFRS 10 cho phép ban tài chính đưa ra quyết định không chỉ dựa trên chi phí sử dụng vốn, mà còn dựa trên tác động đến báo cáo hợp nhất.
3. IFRS 12 và chiến lược công bố: Minh bạch nhưng có chọn lọc
IFRS 12 yêu cầu doanh nghiệp công bố các thông tin trọng yếu về:
-
Quyền kiểm soát, rủi ro liên quan đến công ty con
-
Tính chất của mối quan hệ với các bên liên quan
-
Ảnh hưởng tài chính và phi tài chính đến công ty mẹ
Điều này tạo ra hai mặt:
-
Một mặt, nó giúp tăng độ tin cậy với nhà đầu tư, đặc biệt trong môi trường thị trường vốn ngày càng đề cao ESG và quản trị minh bạch.
-
Mặt khác, nó yêu cầu doanh nghiệp phải lập chiến lược công bố thông minh, tránh để lộ chiến lược nội bộ hoặc điểm yếu trong cấu trúc vốn.
Do vậy, vai trò của giám đốc tài chính và bộ phận kế toán là không chỉ đảm bảo tuân thủ IFRS 12 mà còn cân bằng giữa minh bạch và chiến lược cạnh tranh.
4. Tối ưu lợi nhuận thông qua kỹ thuật hợp nhất báo cáo tài chính
Việc áp dụng IFRS 10 cho phép doanh nghiệp chủ động điều chỉnh chiến lược tài chính để tối ưu lợi nhuận trên báo cáo hợp nhất. Một số phương pháp thường được sử dụng:
a. Chuyển lỗ từ công ty con không kiểm soát:
Khi một công ty mẹ nắm giữ dưới 100% cổ phần, phần lỗ tương ứng với phần sở hữu không kiểm soát sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận sau thuế của công ty mẹ.
b. Điều tiết thời điểm hợp nhất:
Doanh nghiệp có thể lựa chọn thời điểm hoàn tất sáp nhập để hợp nhất vào quý có kết quả tốt hơn, giúp tối ưu kết quả tài chính theo thời điểm công bố.
c. Ghi nhận giá trị hợp lý tài sản:
Trong quá trình mua lại, IFRS cho phép ghi nhận tài sản theo giá trị hợp lý, từ đó có thể tạo ra lợi nhuận từ chênh lệch giá mua – gọi là lợi thế thương mại âm (negative goodwill).
Những kỹ thuật này đòi hỏi hiểu biết sâu về IFRS, tư duy tài chính chiến lược và đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo tuân thủ pháp lý và minh bạch với nhà đầu tư.
5. Những rủi ro khi tối ưu cấu trúc vốn theo IFRS không bài bản
Việc áp dụng IFRS 10 và IFRS 12 để tối ưu cấu trúc vốn và lợi nhuận nếu không cẩn trọng sẽ dẫn đến các hệ quả tiêu cực:
-
Báo cáo tài chính không phản ánh đúng bản chất giao dịch: Việc sắp xếp tỷ lệ sở hữu chỉ để phục vụ mục tiêu hợp nhất có thể khiến báo cáo thiếu minh bạch.
-
Vi phạm đạo đức tài chính: Tận dụng chênh lệch hợp nhất để “điều chỉnh lợi nhuận” nếu không đúng chuẩn mực có thể bị kiểm toán phát hiện và ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp.
-
Rủi ro pháp lý từ cơ quan thuế hoặc thị trường chứng khoán: Nếu thông tin công bố theo IFRS 12 không đầy đủ, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính hoặc cảnh báo niêm yết.
Do vậy, áp dụng IFRS để tối ưu cần dựa trên nền tảng hiểu biết chuẩn mực, kết hợp với chiến lược tài chính dài hạn và quản trị rủi ro chặt chẽ.
6. Gợi ý chiến lược kết hợp IFRS và tài chính doanh nghiệp
Để tận dụng tối đa lợi ích từ IFRS 10 và IFRS 12 trong quá trình tối ưu cấu trúc vốn, doanh nghiệp có thể triển khai các bước sau:
-
Đánh giá lại toàn bộ hệ sinh thái công ty con và liên kết: Nhằm xác định các thực thể cần hợp nhất hay không hợp nhất.
-
Xây dựng bảng điều phối vốn nội bộ: Phân tích hiệu quả sử dụng vốn giữa các đơn vị và điều chỉnh vốn đầu tư chiến lược.
-
Tái cấu trúc các công ty nắm giữ vốn yếu kém: Tách riêng thành công ty không kiểm soát để giảm ảnh hưởng tiêu cực đến báo cáo hợp nhất.
-
Thiết lập chính sách công bố thông tin nhân sự, kiểm soát nội bộ và quyền kiểm soát theo IFRS 12: Đảm bảo tuân thủ và tăng tính minh bạch.
-
Kết hợp tư vấn IFRS và kế hoạch tài chính dài hạn: Không chỉ dừng ở tuân thủ, mà sử dụng IFRS như một công cụ hoạch định chiến lược vốn và lợi nhuận.
Kết luận: IFRS – Cầu nối giữa minh bạch và chiến lược tài chính hiệu quả
Trong thời đại mà minh bạch tài chính là yếu tố sống còn, việc ứng dụng IFRS 10 và IFRS 12 không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các chuẩn mực quốc tế, mà còn tạo đòn bẩy chiến lược để tối ưu cấu trúc vốn và tối ưu lợi nhuận một cách hiệu quả và bền vững.
Giám đốc tài chính hiện đại không chỉ cần thành thạo kỹ năng phân tích tài chính, mà còn phải có khả năng tư duy IFRS như một “ngôn ngữ chiến lược”, kết nối giữa cấu trúc sở hữu – báo cáo hợp nhất – dòng tiền – và kế hoạch tăng trưởng doanh nghiệp.
Doanh nghiệp càng hiểu sâu về IFRS, càng có cơ hội thiết kế cấu trúc vốn thông minh, tối ưu hiệu quả hoạt động và nâng cao vị thế trên thị trường vốn toàn cầu.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
