tâm lý quyền lực đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cách hành xử và ra quyết định của một giám đốc điều hành. Tuy nhiên, quyền lực không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả tích cực nếu không được kiểm soát một cách khéo léo và hợp lý. Vậy tại sao việc kiểm soát quyền lực lại quan trọng đến vậy? Và các giám đốc điều hành cần làm gì để không bị “quyền lực làm mờ lý trí”?
1. Tâm lý quyền lực là gì?
Tâm lý quyền lực là trạng thái tâm lý phát sinh khi một người cảm nhận rằng mình đang có ảnh hưởng đáng kể đến người khác, đến tổ chức hoặc tình huống. Khi quyền lực xuất hiện, con người có xu hướng thay đổi cách suy nghĩ, ra quyết định và hành xử. Trong nhiều trường hợp, quyền lực có thể làm cho người sở hữu nó trở nên tự tin hơn, quyết đoán hơn, nhưng cũng dễ trở nên độc đoán và mất kiểm soát cảm xúc.
Ảnh hưởng của quyền lực đến hành vi con người
Các nghiên cứu tâm lý đã chỉ ra rằng, khi một người cảm nhận mình có quyền lực:
-
Họ có xu hướng đánh giá thấp rủi ro.
-
Khả năng đồng cảm với người khác giảm đi.
-
Dễ trở nên kiêu ngạo, tự tin quá mức.
-
Khó tiếp nhận phản hồi tiêu cực hoặc lời khuyên từ cấp dưới.
Điều này đặc biệt nguy hiểm trong môi trường doanh nghiệp, nơi mà sự thiếu khách quan trong lãnh đạo có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và làm tổn hại đến tổ chức.
2. Quyền lực trong vai trò giám đốc điều hành
Một giám đốc điều hành (CEO) nắm giữ vai trò tối cao trong công ty. Họ có quyền quyết định định hướng chiến lược, quản lý nhân sự cấp cao, phân bổ nguồn lực, và chịu trách nhiệm cuối cùng cho hiệu suất tổ chức.
Quyền lực của CEO đến từ đâu?
-
Vị trí chức danh: Là người đứng đầu, CEO có quyền hành pháp lý để ra quyết định.
-
Kiến thức và kinh nghiệm: Quyết định được người khác nghe theo do sự tín nhiệm.
-
Ảnh hưởng cá nhân: Khả năng truyền cảm hứng, xây dựng văn hóa và định hình tổ chức.
Tuy nhiên, càng nhiều quyền lực, áp lực kiểm soát nó càng lớn. Một CEO không kiểm soát được quyền lực có thể rơi vào “bẫy quyền lực”, dễ dẫn đến sai lầm nghiêm trọng.
3. Tại sao cần kiểm soát quyền lực?
Việc kiểm soát quyền lực không chỉ giúp duy trì sự minh bạch và công bằng trong doanh nghiệp mà còn bảo vệ chính người lãnh đạo khỏi những quyết định chủ quan, cảm tính. Dưới đây là những lý do cụ thể:
- Tránh rơi vào trạng thái “ảo tưởng quyền lực”: Người có quyền lực dễ rơi vào trạng thái tự tin thái quá, cho rằng mọi ý tưởng của mình đều đúng. Điều này làm họ ngại lắng nghe người khác, dễ bỏ qua những cảnh báo hoặc góp ý quan trọng.
- Duy trì sự tin tưởng của nhân viên: Khi một CEO biết kiểm soát quyền lực, họ sẽ tạo được niềm tin nơi nhân viên. Nhân sự cảm thấy mình được tôn trọng, được tham gia đóng góp vào quá trình ra quyết định. Điều này làm tăng động lực làm việc và giữ chân người tài.
- Giữ vững đạo đức và chuẩn mực doanh nghiệp: Quyền lực nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến lạm dụng, như ưu ái người thân, áp đặt ý kiến, hay thậm chí là tham nhũng. Việc kiểm soát quyền lực giúp CEO duy trì được đạo đức lãnh đạo và giữ vững danh tiếng công ty.
4. Ra quyết định sáng suốt hơn
Khi biết tiết chế cái tôi và chủ động lắng nghe, nhà lãnh đạo sẽ có cái nhìn toàn diện hơn. Điều này đặc biệt quan trọng khi công ty gặp khủng hoảng hoặc đứng trước lựa chọn khó khăn.
Làm thế nào để giám đốc điều hành kiểm soát quyền lực hiệu quả?
Việc kiểm soát quyền lực không phải là điều dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể rèn luyện được qua thời gian và ý thức. Dưới đây là một số cách giúp các CEO làm được điều này:
Xây dựng hệ thống phản hồi hai chiều: Một CEO nên tạo điều kiện để nhân viên và các cấp quản lý trung gian có thể đưa ra phản hồi một cách trung thực, minh bạch. Có thể thông qua các kênh ẩn danh, khảo sát nội bộ hoặc các cuộc họp mở.
Tạo nhóm cố vấn đáng tin cậy: CEO cần có những người bên cạnh không chỉ để hỗ trợ mà còn để phản biện. Những người này đóng vai trò như “gương phản chiếu”, giúp lãnh đạo nhìn nhận chính mình một cách khách quan hơn.
Không ngừng học hỏi và tự phản tỉnh: Một người lãnh đạo giỏi luôn nhận thức được giới hạn của bản thân. Việc đọc sách, tham gia các chương trình đào tạo, hoặc đơn giản là tự đặt câu hỏi sau mỗi quyết định sẽ giúp họ rèn luyện kỹ năng kiểm soát quyền lực tốt hơn.
Phân quyền và ủy quyền thông minh: Không phải lúc nào cũng cần đích thân CEO ra quyết định. Việc phân quyền cho các cấp dưới sẽ không chỉ giúp giảm áp lực mà còn là cách để kiểm soát quyền lực hiệu quả, tránh tình trạng tập trung quá nhiều quyền lực vào một cá nhân.
5. Thường xuyên đánh giá lại vai trò và ảnh hưởng của bản thân
Giám đốc điều hành cần định kỳ nhìn lại cách mình đang sử dụng quyền lực: có công bằng không, có tạo cảm hứng không, có vô tình tạo ra văn hóa “nịnh bợ” hay “im lặng” trong tổ chức không?
Một số ví dụ thực tiễn về kiểm soát quyền lực hiệu quả
Satya Nadella (CEO Microsoft)
Kể từ khi lên nắm quyền, Nadella đã thay đổi văn hóa nội bộ Microsoft từ mô hình cạnh tranh nội bộ sang hợp tác và học hỏi. Ông thường xuyên nhấn mạnh sự khiêm tốn và văn hóa “growth mindset”, giúp tổ chức trở nên linh hoạt hơn.
Howard Schultz (Starbucks)
Schultz là ví dụ tiêu biểu cho việc sử dụng quyền lực để truyền cảm hứng. Tuy có quyền lực tuyệt đối trong thời kỳ lãnh đạo, ông vẫn thường xuyên tổ chức các buổi gặp gỡ nhân viên ở mọi cấp độ để lắng nghe và điều chỉnh chiến lược phù hợp.
Kết luận
Quyền lực không phải là thứ nên tránh, mà là công cụ cần biết kiểm soát và sử dụng một cách thông minh. Đối với một giám đốc điều hành, hiểu rõ về tâm lý quyền lực sẽ giúp họ tránh được cạm bẫy của sự tự cao và thiếu khách quan. Khi quyền lực được kiểm soát tốt, doanh nghiệp sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, tổ chức ổn định hơn và đội ngũ nhân sự cũng gắn kết hơn.
Việc trở thành một nhà lãnh đạo giỏi không nằm ở chỗ có bao nhiêu quyền lực, mà ở khả năng kiểm soát và vận dụng quyền lực đúng lúc, đúng cách. Đó mới là dấu hiệu của một CEO bản lĩnh, có tâm và có tầm.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
