Quản trị thay đổi là một trong những thách thức lớn khi doanh nghiệp bắt đầu hành trình đổi sang IFRS – Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế. Nếu yếu tố kỹ thuật (như hệ thống kế toán, dữ liệu, chuẩn mực ghi nhận…) có thể được giải quyết bằng công nghệ và chuyên gia, thì văn hóa kế toán lại là “rào cản vô hình” nhưng có sức ảnh hưởng rất lớn.
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam khi chuyển đổi sang IFRS thường chỉ tập trung vào khía cạnh kỹ thuật mà chưa chú trọng đúng mức đến yếu tố con người, nhận thức và hành vi. Trong khi đó, chính văn hóa kế toán – với các thói quen nghề nghiệp, tư duy kế toán tuân thủ và niềm tin cố hữu – lại là lực cản ngầm, khiến quá trình chuyển đổi diễn ra chậm, thiếu hiệu quả hoặc thậm chí thất bại.
1. Quản trị thay đổi – Chìa khóa để chuyển đổi sang IFRS thành công
Quản trị thay đổi không đơn thuần là việc ra thông báo, tổ chức đào tạo hay cập nhật hệ thống kế toán. Đó là một chiến lược toàn diện nhằm định hình lại tư duy, hành vi và văn hóa làm việc trong toàn bộ phòng tài chính – kế toán và các bên liên quan.
Việc đổi sang IFRS không chỉ yêu cầu thay đổi chuẩn mực kế toán mà còn thay đổi cách tư duy về giá trị, rủi ro và minh bạch thông tin tài chính. Doanh nghiệp cần thiết lập một kế hoạch thay đổi gồm: truyền thông nội bộ hiệu quả, quản trị kháng cự, đào tạo có chiều sâu và duy trì văn hóa học tập liên tục.
Điều quan trọng là lãnh đạo cấp cao, đặc biệt là CFO và CEO, phải đóng vai trò như “đại sứ thay đổi” – truyền cảm hứng, dẫn dắt và gỡ bỏ tâm lý e ngại từ đội ngũ kế toán.
2. Văn hóa kế toán truyền thống – Rào cản vô hình khi chuyển đổi
Văn hóa kế toán tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam vốn gắn chặt với mô hình kế toán tuân thủ – nơi trọng tâm là tính đúng quy định, tránh rủi ro kiểm toán hoặc sai phạm pháp lý. Điều này tạo ra tư duy “chốt sổ” thay vì phân tích, phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch như IFRS yêu cầu.
Bên cạnh đó, việc sử dụng nhiều thủ tục giấy tờ, sự phụ thuộc vào quy trình cứng nhắc, cùng niềm tin rằng “kế toán là hành chính – không phải chiến lược” khiến việc đổi sang IFRS gặp phải phản ứng tự vệ, trì hoãn hoặc làm cho có.
Chính vì thế, để quản trị thay đổi thành công, doanh nghiệp cần hiểu sâu về đặc điểm văn hóa kế toán hiện tại: thái độ với sự thay đổi, mức độ sẵn sàng học hỏi, khả năng thích nghi công nghệ và niềm tin vào vai trò chiến lược của kế toán.
3. Đổi sang IFRS đòi hỏi chuyển đổi tư duy nghề nghiệp
Đổi sang IFRS không chỉ là bài toán kỹ thuật kế toán mà là một cuộc cách mạng về tư duy: từ kế toán “đo lường quá khứ” sang kế toán phản ánh giá trị kinh tế, từ tuân thủ quy định sang minh bạch hóa thông tin phục vụ nhà đầu tư và ra quyết định chiến lược.
Doanh nghiệp cần xây dựng một “hệ sinh thái học tập” – nơi các kế toán viên không chỉ được đào tạo kiến thức IFRS, mà còn được khuyến khích tư duy phản biện, trao đổi đa chiều và vận dụng các tình huống thực tế để xử lý kế toán theo hướng bản chất kinh tế.
Sự chuyển dịch này sẽ chỉ thành công khi được hỗ trợ bởi hệ thống chính sách khen thưởng, công nhận, và vai trò lãnh đạo truyền cảm hứng từ cấp trên. Cán bộ kế toán cần thấy mình không còn chỉ là “người ghi chép số liệu” mà là một mắt xích quan trọng trong hệ thống ra quyết định của doanh nghiệp.
4. Vai trò của lãnh đạo tài chính trong quản trị thay đổi văn hóa kế toán
Giám đốc tài chính (CFO) và trưởng phòng kế toán là những người nắm vai trò then chốt trong việc quản trị thay đổi văn hóa kế toán. Không chỉ ra chính sách, họ phải là hình mẫu đi đầu trong việc học tập, ứng dụng IFRS và khuyến khích thay đổi tư duy trong phòng ban.
Lãnh đạo cần chủ động truyền thông về lý do doanh nghiệp cần đổi sang IFRS, lợi ích dài hạn từ minh bạch tài chính, và giải thích vì sao thay đổi là điều không thể tránh khỏi. Quan trọng hơn, họ cần đồng hành cùng nhân sự, lắng nghe sự kháng cự, tạo không gian thử nghiệm và kiên nhẫn với sự tiến bộ từng bước.
Một sai lầm phổ biến là coi việc triển khai IFRS như một dự án một lần thay vì một hành trình. Văn hóa không thể đổi chỉ bằng văn bản – nó cần thời gian, sự lãnh đạo và những bước tiến nhỏ nhưng vững chắc.
5. Tích hợp văn hóa IFRS vào hệ thống vận hành doanh nghiệp
Quản trị thay đổi sẽ chỉ phát huy hiệu quả khi được tích hợp vào toàn bộ hệ thống vận hành doanh nghiệp – từ chiến lược, KPI, mô tả công việc đến đào tạo và công nghệ.
Một số chiến lược mà doanh nghiệp có thể áp dụng để đưa văn hóa kế toán IFRS trở thành chuẩn mực mới:
-
Thiết kế chương trình onboarding IFRS cho nhân sự mới.
-
Áp dụng KPI đánh giá chất lượng thông tin tài chính thay vì chỉ số lượng công việc.
-
Sử dụng phần mềm kế toán có khả năng vận hành đa chuẩn mực.
-
Tổ chức diễn đàn trao đổi học thuật nội bộ để nhân viên kế toán thảo luận các case thực tế theo IFRS.
-
Ghi nhận và tưởng thưởng các nỗ lực cá nhân trong học và áp dụng IFRS.
Khi đổi sang IFRS trở thành một phần của ADN tổ chức, doanh nghiệp sẽ không còn lo lắng trước những thay đổi chuẩn mực trong tương lai. Đây là tiền đề để vươn ra thị trường quốc tế, thu hút nhà đầu tư nước ngoài và chuẩn hóa hệ thống quản trị tài chính.
Kết luận
Quản trị thay đổi trong quá trình đổi sang IFRS không thể thành công nếu bỏ qua yếu tố “mềm” – đó là văn hóa kế toán. Những niềm tin cũ kỹ, thói quen ghi chép thủ công hay tư duy hành chính là những rào cản vô hình nhưng có sức kháng cự mạnh mẽ.
Để chuyển mình thành công, doanh nghiệp cần một chiến lược toàn diện – nơi lãnh đạo tài chính dẫn dắt, nhân sự kế toán được đào tạo và khích lệ, còn hệ thống vận hành thì tích hợp tinh thần IFRS ngay từ trong cấu trúc. Khi đó, IFRS không còn là “gánh nặng chuyển đổi” mà trở thành “cơ hội tái định hình” cách doanh nghiệp nhìn nhận giá trị, rủi ro và tương lai.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
