Kế toán trưởng với sự bất bình đẳng xã hội và những yêu cầu về minh bạch quản trị, khái niệm tài chính bền vững và mô hình doanh nghiệp theo tiêu chuẩn ESG (Environmental – Social – Governance) đã trở thành trọng tâm chiến lược. Tuy nhiên, để ESG không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu truyền thông mà thực sự được tích hợp vào hệ thống vận hành, vai trò của kế toán trưởng ngày càng trở nên quan trọng. Họ là người kiểm soát, đo lường và minh bạch hóa các giá trị tài chính – phi tài chính, đồng thời là người bảo vệ tính trung thực trong báo cáo và ra quyết định.
1. Tài chính bền vững và yêu cầu đối với kế toán hiện đại
Tài chính bền vững là khái niệm mở rộng của tài chính truyền thống, trong đó các quyết định đầu tư, chi tiêu và vận hành được xem xét không chỉ dưới góc độ lợi nhuận ngắn hạn mà còn tính đến tác động dài hạn đến môi trường, xã hội và khả năng quản trị.
Doanh nghiệp ESG là tổ chức cam kết hoạt động trên ba trụ cột:
-
E – Environmental: Bảo vệ môi trường, giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng.
-
S – Social: Trách nhiệm với người lao động, cộng đồng và người tiêu dùng.
-
G – Governance: Quản trị minh bạch, tuân thủ pháp luật, chống tham nhũng.
Trong mô hình này, kế toán trưởng không còn là người chỉ chăm lo sổ sách tài chính, mà còn là người kiến tạo hệ thống đo lường và báo cáo các chỉ số ESG một cách đáng tin cậy, từ đó hỗ trợ quản trị tài chính bền vững.
2. Kế toán trưởng – Người bảo vệ và dẫn dắt tài chính bền vững
Là người đứng đầu bộ phận kế toán và kiểm soát nội bộ, kế toán trưởng chính là nhân tố quyết định trong việc tích hợp các yếu tố ESG vào hệ thống tài chính doanh nghiệp. Cụ thể:
-
Lập kế hoạch tài chính có tính đến rủi ro môi trường – xã hội.
-
Giám sát việc phân bổ ngân sách cho các dự án bền vững.
-
Ghi nhận và theo dõi chi phí, lợi ích liên quan đến ESG.
-
Báo cáo minh bạch các chỉ số ESG tài chính và phi tài chính.
-
Tư vấn chiến lược cho ban lãnh đạo dựa trên dữ liệu bền vững.
Vai trò này đòi hỏi kế toán trưởng không chỉ có chuyên môn tài chính mà còn am hiểu ESG, tư duy hệ thống và kỹ năng giao tiếp chiến lược với các bên liên quan.
3. Tích hợp ESG vào hệ thống kế toán – Thách thức và cơ hội
Việc đưa ESG vào hệ thống kế toán truyền thống gặp nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội cho doanh nghiệp tiên phong và kế toán trưởng năng động.
Thách thức:
-
Thiếu chuẩn mực kế toán ESG thống nhất toàn cầu.
-
Hệ thống phần mềm kế toán chưa hỗ trợ ghi nhận số liệu phi tài chính.
-
Khó lượng hóa các yếu tố như tác động môi trường hay hiệu quả xã hội.
-
Đòi hỏi phối hợp giữa nhiều phòng ban: tài chính, nhân sự, pháp chế, vận hành.
Cơ hội:
-
Nâng cao giá trị thương hiệu và khả năng gọi vốn từ quỹ đầu tư bền vững.
-
Hạn chế rủi ro pháp lý liên quan đến môi trường và xã hội.
-
Gia tăng lòng tin từ cổ đông, khách hàng và nhân viên.
-
Tạo ưu thế cạnh tranh dài hạn thông qua minh bạch và trách nhiệm.
Kế toán trưởng nếu nắm bắt được các yếu tố này có thể giúp doanh nghiệp xây dựng lợi thế dài hạn trên nền tảng quản trị tài chính bền vững.
4. Những chỉ số ESG nào cần được ghi nhận và báo cáo?
Việc đo lường và báo cáo ESG hiệu quả phụ thuộc rất lớn vào sự phối hợp giữa các bộ phận chức năng và vai trò của kế toán trưởng trong việc thiết kế hệ thống báo cáo tích hợp.
Một số chỉ số ESG phổ biến mà kế toán trưởng cần quan tâm:
a. Chỉ số môi trường (E):
-
Lượng phát thải CO₂ của doanh nghiệp (tấn/năm).
-
Lượng nước tiêu thụ và xử lý.
-
Tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo.
-
Chi phí đầu tư vào công nghệ thân thiện môi trường.
b. Chỉ số xã hội (S):
-
Tỷ lệ nữ giới trong quản lý cấp cao.
-
Mức lương bình quân theo giới tính.
-
Chi phí đào tạo và phát triển nhân sự/năm.
-
Sự hài lòng của nhân viên và tỷ lệ nghỉ việc.
c. Chỉ số quản trị (G):
-
Tỷ lệ thành viên độc lập trong HĐQT.
-
Tính minh bạch trong công bố thông tin tài chính.
-
Tỷ lệ các vụ việc vi phạm đạo đức hoặc pháp lý đã xử lý.
-
Cơ chế tố giác và bảo vệ người tố cáo trong doanh nghiệp.
Kế toán trưởng sẽ là người chuẩn hóa cách ghi nhận, theo dõi và kiểm toán nội bộ các chỉ số này, đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong báo cáo.
5. Từ báo cáo tài chính đến báo cáo phát triển bền vững: Vai trò chiến lược của kế toán trưởng
Trước đây, báo cáo tài chính là “bức tranh” duy nhất về hoạt động kinh doanh. Nhưng trong kỷ nguyên ESG, doanh nghiệp cần bổ sung báo cáo phát triển bền vững hoặc báo cáo tích hợp để cung cấp cái nhìn toàn diện hơn.
Kế toán trưởng đóng vai trò trọng yếu trong quá trình chuyển đổi này:
-
Thiết kế hệ thống báo cáo tích hợp: Kết nối giữa số liệu tài chính và phi tài chính.
-
Đảm bảo tính đáng tin cậy và kiểm toán được: Hạn chế tình trạng “greenwashing” – báo cáo xanh giả.
-
Đào tạo đội ngũ kế toán về ESG: Giúp mọi người hiểu và ghi nhận đúng các yếu tố ESG.
-
Phối hợp với ban lãnh đạo: Đưa ESG vào chiến lược tài chính dài hạn.
Bằng việc chủ động dẫn dắt thay đổi, kế toán trưởng sẽ không chỉ là người tuân thủ mà trở thành người kiến tạo giá trị bền vững.
6. Nâng cao năng lực cho kế toán trưởng trong kỷ nguyên ESG
Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao, kế toán trưởng cần liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng phù hợp với thời đại tài chính bền vững.
Một số năng lực quan trọng:
-
Hiểu biết sâu về ESG và tác động đến tài chính.
-
Khả năng thiết kế và vận hành hệ thống báo cáo ESG.
-
Kỹ năng tư duy hệ thống và quản lý rủi ro tích hợp.
-
Kỹ năng giao tiếp và thuyết phục với lãnh đạo cấp cao và nhà đầu tư.
-
Thành thạo công nghệ và các phần mềm kế toán tích hợp ESG.
Nhiều hiệp hội nghề nghiệp quốc tế như ACCA, CPA Australia, ICAEW… hiện đã đưa ESG vào chương trình đào tạo, là nguồn lực quý báu để kế toán trưởng Việt Nam nâng cao năng lực.
7. Kế toán trưởng – Người xây cầu giữa ESG và tài chính doanh nghiệp
Không có ESG hiệu quả nếu thiếu cơ chế đo lường và báo cáo. Và không có quản trị tài chính bền vững nếu chỉ dừng lại ở lợi nhuận. Trong bối cảnh đó, kế toán trưởng chính là người:
-
Xây dựng hệ thống dữ liệu minh bạch.
-
Liên kết các chỉ số ESG với kết quả kinh doanh.
-
Tạo nền tảng dữ liệu để ra quyết định chiến lược.
-
Thúc đẩy doanh nghiệp chuyển dịch sang phát triển bền vững.
Họ không chỉ là “người giữ sổ sách” mà là “kiến trúc sư của tài chính ESG” – người giúp doanh nghiệp phát triển có trách nhiệm, minh bạch và bền vững hơn từng ngày.
Kết luận
Tài chính bền vững không còn là lựa chọn mà là xu thế bắt buộc. Trong hành trình này, kế toán trưởng đóng vai trò then chốt: từ việc ghi nhận số liệu đúng, phân tích dữ liệu ESG chính xác, đến thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả và xây dựng lòng tin với nhà đầu tư, khách hàng, cộng đồng.
Khi ESG trở thành một phần của chiến lược doanh nghiệp, thì kế toán trưởng không chỉ làm công tác kế toán – họ chính là người giữ gìn linh hồn bền vững cho cả tổ chức.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
