Trong các thương vụ M&A đình đám trị giá hàng tỷ đô la, người ta thường chú ý đến CEO, hội đồng quản trị hay các nhà đầu tư lớn. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng, đằng sau những thương vụ sát nhập và mua bán công ty thành công là bóng dáng âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng của giám đốc tài chính (CFO). Họ là người hoạch định tài chính, kiểm soát rủi ro và đảm bảo rằng mọi con số đều chính xác trước khi một thương vụ được ký kết.
Vậy vai trò của giám đốc tài chính trong các thương vụ M&A là gì? Họ đã tạo ảnh hưởng như thế nào trong quá trình ra quyết định và điều gì khiến họ trở thành “người hùng thầm lặng” của các cuộc sát nhập tỷ đô?
1. Tổng quan về M&A: Trò chơi của những “ông lớn”
M&A là gì?
M&A (Mergers and Acquisitions) là thuật ngữ dùng để chỉ hoạt động sáp nhập (Merger) và mua lại (Acquisition) doanh nghiệp. Đây là một chiến lược phổ biến giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô, tăng thị phần, sở hữu công nghệ mới hoặc thâm nhập thị trường mới nhanh chóng hơn so với việc phát triển nội bộ.
Các thương vụ M&A có thể diễn ra trong nhiều lĩnh vực như: công nghệ, tài chính, y tế, bán lẻ, sản xuất, logistics,… với giá trị từ vài triệu đến hàng chục tỷ USD.
Vì sao M&A ngày càng phổ biến?
-
Tối ưu hóa nguồn lực và chi phí vận hành
-
Mở rộng thị trường và khách hàng
-
Gia tăng sức cạnh tranh
-
Tận dụng cơ hội đầu tư khi thị trường biến động
-
Tăng trưởng nhanh và bền vững
Tuy nhiên, M&A không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Theo thống kê, có đến 70-90% thương vụ M&A không đạt được kỳ vọng ban đầu, và một phần nguyên nhân đến từ việc quản lý tài chính không hiệu quả – điều mà một giám đốc tài chính giỏi có thể ngăn chặn.
2. Giám đốc tài chính là ai trong cuộc chơi M&A?
Vị trí và vai trò của CFO
Giám đốc tài chính (Chief Financial Officer – CFO) là người đứng đầu bộ phận tài chính của một công ty. Họ chịu trách nhiệm quản lý dòng tiền, lập kế hoạch ngân sách, kiểm soát chi phí và giám sát toàn bộ hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Trong các thương vụ M&A, vai trò của CFO không chỉ đơn thuần là người “giữ ví tiền”, mà họ còn là:
-
Người phân tích tài chính của đối tác mua/bán.
-
Người đưa ra đề xuất định giá.
-
Người điều phối kiểm toán, tư vấn pháp lý và các bên liên quan.
-
Người đàm phán các điều khoản tài chính của thương vụ.
CFO là người hiểu rõ nhất về “sức khỏe tài chính” của doanh nghiệp mình và cả đối tác, từ đó đưa ra những chiến lược phù hợp để đạt được thương vụ có lợi nhất.
3. Những nhiệm vụ cốt lõi của giám đốc tài chính trong M&A
3.1. Thẩm định tài chính (Due Diligence)
Đây là giai đoạn mà CFO phải kiểm tra, rà soát chi tiết các số liệu tài chính của đối tác như:
-
Báo cáo tài chính các năm gần đây
-
Dòng tiền và nợ vay
-
Hợp đồng khách hàng lớn
-
Tài sản cố định và tài sản vô hình
-
Thuế và các cam kết tài chính khác
Mục tiêu là phát hiện ra các rủi ro tiềm ẩn, từ đó có cơ sở điều chỉnh giá mua/bán hoặc thậm chí hủy thương vụ nếu rủi ro quá lớn.
3.2. Định giá doanh nghiệp
Không có thương vụ M&A nào thành công nếu không có định giá chính xác. Giám đốc tài chính là người đưa ra mô hình định giá, đánh giá giá trị thực và giá trị tiềm năng của doanh nghiệp dựa trên:
-
Dòng tiền chiết khấu (DCF)
-
So sánh với các thương vụ tương tự
-
Tài sản hữu hình và vô hình
-
Vị thế thị trường
Quyết định “giá bao nhiêu là hợp lý?” gần như nằm trong tay CFO.
3.3. Xây dựng cấu trúc tài chính thương vụ
CFO sẽ đề xuất và xây dựng cấu trúc tài chính phù hợp cho thương vụ, ví dụ:
-
Mua đứt bằng tiền mặt
-
Mua bằng cổ phiếu
-
Kết hợp tiền mặt và cổ phiếu
-
Sử dụng đòn bẩy tài chính (nợ vay)
Việc chọn đúng cấu trúc không chỉ ảnh hưởng đến kết quả tài chính mà còn đến thuế, quyền kiểm soát và chiến lược dài hạn của doanh nghiệp.
3.4. Đàm phán và ký kết
CFO thường tham gia trực tiếp vào các vòng đàm phán, đưa ra các phương án tài chính hợp lý, thương lượng về các điều khoản liên quan đến giá, thời gian thanh toán, các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính.
Khả năng thương thuyết của CFO có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm hàng triệu, thậm chí hàng tỷ USD.
3.5. Tái cấu trúc sau M&A
Sau khi thương vụ hoàn tất, CFO tiếp tục giữ vai trò then chốt trong việc:
-
Hợp nhất hệ thống tài chính, kế toán
-
Điều chỉnh ngân sách, dòng tiền
-
Kiểm soát chi phí chuyển đổi
-
Theo dõi hiệu quả đầu tư hậu M&A
Đây là bước quyết định liệu thương vụ có thực sự mang lại giá trị hay không.
4. Vì sao giám đốc tài chính là nhân tố không thể thiếu trong M&A?
Họ là người “nắm chìa khóa” của mọi con số: CFO là người hiểu rõ nhất về năng lực tài chính, rủi ro và tiềm năng lợi nhuận. Khi đứng trước một thương vụ M&A, họ có thể nhanh chóng phân tích lợi – hại và đưa ra những quyết định hợp lý trên cơ sở số liệu.
Giúp CEO tránh được “cạm bẫy cảm xúc”: M&A không chỉ là bài toán tài chính, mà còn bị chi phối bởi cảm xúc: lòng tham, sự hấp dẫn của thương hiệu, hoặc áp lực từ nhà đầu tư. CFO là người trung lập, giữ “cái đầu lạnh”, giúp CEO nhìn rõ được bức tranh toàn cảnh.
Tăng độ tin cậy với nhà đầu tư và đối tác: Một CFO chuyên nghiệp sẽ làm cho thương vụ minh bạch hơn, đáng tin hơn và giúp các bên yên tâm khi đưa ra quyết định hợp tác hoặc rót vốn.
5. Một số thương vụ M&A tỷ đô có dấu ấn rõ nét của giám đốc tài chính
1. Thương vụ Disney mua lại 21st Century Fox (71 tỷ USD)
Christine McCarthy – Giám đốc tài chính của Disney – được đánh giá là nhân tố quan trọng trong việc phân tích lợi ích dài hạn, cơ cấu tài chính và kế hoạch thu hồi vốn sau thương vụ. Sự tham gia sâu sát của bà đã giúp Disney có một thương vụ M&A “để đời”.
2. Facebook mua lại WhatsApp (19 tỷ USD)
David Wehner – CFO của Meta (khi đó là Facebook) – đã giúp công ty nhìn thấy tiềm năng dài hạn từ lượng người dùng khổng lồ của WhatsApp, bất chấp mức định giá bị coi là “quá đắt” thời điểm đó.
Lời kết
Trong thế giới M&A đầy phức tạp và rủi ro, chính là người “gác cổng” cho mọi quyết định. Họ không chỉ đảm bảo rằng doanh nghiệp không “vung tay quá trán” mà còn giúp tối ưu giá trị mang về từ thương vụ.
Mỗi thương vụ M&A thành công đều có dấu ấn rõ rệt của CFO – người đứng sau ánh đèn sân khấu, âm thầm phân tích từng con số, đánh giá từng rủi ro và tính toán từng cơ hội. Chính họ mới là nhân tố chiến lược, đảm bảo rằng mọi thương vụ đều diễn ra đúng hướng, hiệu quả và bền vững.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
