Việc xác định và báo cáo chính xác các thông tin tài chính là yếu tố rất quan trọng đối với bất kỳ doanh nghiệp nào. Một trong những phần quan trọng trong báo cáo tài chính hợp nhất là việc xác định lợi ích không kiểm soát (Non-controlling Interest – NCI).
Cổ đông thiểu số đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên NCI, và việc hiểu rõ cách xác định lợi ích này là cần thiết để các báo cáo tài chính được chính xác và minh bạch.
Vậy lợi ích không kiểm soát là gì? Làm thế nào để xác định chính xác NCI trong báo cáo tài chính hợp nhất? Cùng tìm hiểu chi tiết về lợi ích không kiểm soát, cổ đông thiểu số, và cách thức xác định và báo cáo NCI trong báo cáo hợp nhất trong bài viết dưới đây.
I. Lợi Ích Không Kiểm Soát (NCI) Là Gì?
Lợi ích không kiểm soát (NCI), hay còn gọi là cổ đông thiểu số, là phần lợi ích thuộc về những cổ đông không kiểm soát trong một công ty con mà công ty mẹ không sở hữu toàn bộ cổ phần. Trong báo cáo tài chính hợp nhất, NCI là phần lợi nhuận và tài sản mà các cổ đông thiểu số nắm giữ trong công ty con sau khi các giao dịch hợp nhất được thực hiện.
Lợi ích không kiểm soát chủ yếu xuất hiện trong các giao dịch hợp nhất khi một công ty mẹ sở hữu một phần cổ phần nhưng không sở hữu toàn bộ công ty con. Cổ đông thiểu số là những người sở hữu phần cổ phần còn lại của công ty con mà công ty mẹ không nắm giữ. Những cổ đông này sẽ có quyền lợi liên quan đến lợi nhuận và tài sản của công ty con nhưng không có quyền kiểm soát đối với quyết định kinh doanh và tài chính của công ty con đó.
II. Lợi Ích Không Kiểm Soát Trong Báo Cáo Tài Chính Hợp Nhất
Khi thực hiện báo cáo tài chính hợp nhất, công ty mẹ phải hợp nhất các báo cáo tài chính của công ty con vào báo cáo tài chính của mình. Tuy nhiên, trong trường hợp công ty mẹ không sở hữu 100% cổ phần của công ty con, việc xác định phần lợi ích không kiểm soát (NCI) là cần thiết để đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng sự phân chia lợi ích giữa công ty mẹ và các cổ đông thiểu số.
Trong báo cáo tài chính hợp nhất, lợi ích không kiểm soát là phần của lợi nhuận và tài sản của công ty con mà thuộc về cổ đông thiểu số. Điều này có nghĩa là, dù công ty mẹ có quyền kiểm soát đối với công ty con, các cổ đông thiểu số vẫn có quyền tham gia vào lợi nhuận và tài sản của công ty con dựa trên tỷ lệ cổ phần mà họ sở hữu.
III. Các Cách Xác Định Lợi Ích Không Kiểm Soát (NCI)
Việc xác định lợi ích không kiểm soát trong báo cáo tài chính hợp nhất yêu cầu tuân thủ các chuẩn mực kế toán quốc tế, đặc biệt là IFRS 10 và IFRS 3. Các chuẩn mực này cung cấp hướng dẫn rõ ràng về cách thức ghi nhận, đo lường và báo cáo NCI trong báo cáo hợp nhất. Dưới đây là các bước để xác định NCI:
3.1. Xác Định Tỷ Lệ Cổ Phần Mà Cổ Đông Thiểu Số Sở Hữu
Bước đầu tiên trong việc xác định lợi ích không kiểm soát là xác định tỷ lệ cổ phần mà cổ đông thiểu số sở hữu trong công ty con. Đây là tỷ lệ giữa số cổ phần mà cổ đông thiểu số nắm giữ và tổng số cổ phần phát hành của công ty con. Tỷ lệ này sẽ được dùng để tính toán phần lợi nhuận và tài sản mà cổ đông thiểu số có quyền sở hữu.
Ví dụ, nếu công ty mẹ sở hữu 80% cổ phần trong công ty con, thì cổ đông thiểu số sẽ sở hữu 20% cổ phần còn lại. Khi đó, phần NCI sẽ tương ứng với 20% lợi nhuận, tài sản và nợ phải trả của công ty con.
3.2. Lợi Nhuận Của Công Ty Con
Sau khi xác định tỷ lệ sở hữu của cổ đông thiểu số, bước tiếp theo là tính toán phần lợi nhuận mà cổ đông thiểu số sẽ nhận. Trong báo cáo tài chính hợp nhất, công ty mẹ cần xác định tổng lợi nhuận của công ty con và sau đó phân chia lợi nhuận này cho cổ đông thiểu số dựa trên tỷ lệ sở hữu của họ.
Công ty mẹ sẽ tính toán phần lợi nhuận thuần của công ty con mà cổ đông thiểu số được chia theo tỷ lệ cổ phần của họ. Ví dụ, nếu công ty con có lợi nhuận ròng là 1 triệu USD và tỷ lệ sở hữu của cổ đông thiểu số là 20%, phần lợi nhuận mà cổ đông thiểu số nhận được sẽ là 200.000 USD.
3.3. Tính Toán Phần Tài Sản Của Cổ Đông Thiểu Số
Trong báo cáo tài chính hợp nhất, các tài sản và nợ phải trả của công ty con cần được phân chia một cách hợp lý giữa công ty mẹ và cổ đông thiểu số. Phần tài sản của cổ đông thiểu số được xác định dựa trên tỷ lệ sở hữu của họ trong tổng tài sản của công ty con.
Công ty mẹ sẽ xác định tổng tài sản của công ty con và phân chia phần tài sản này cho cổ đông thiểu số dựa trên tỷ lệ sở hữu của họ. Nếu công ty con có tài sản ròng là 10 triệu USD và cổ đông thiểu số sở hữu 20% cổ phần, phần tài sản của cổ đông thiểu số sẽ là 2 triệu USD.
3.4. Lợi Ích Không Kiểm Soát Trong Các Giao Dịch Hợp Nhất
Khi công ty mẹ thực hiện các giao dịch hợp nhất như mua thêm cổ phần của công ty con hoặc bán bớt cổ phần trong công ty con, việc xác định lại phần NCI là rất quan trọng. Trong những tình huống này, phần lợi ích không kiểm soát có thể thay đổi tùy thuộc vào sự thay đổi trong tỷ lệ sở hữu của công ty mẹ đối với công ty con.
Khi công ty mẹ tăng tỷ lệ sở hữu trong công ty con, phần lợi ích không kiểm soát sẽ giảm đi, và ngược lại, khi công ty mẹ giảm tỷ lệ sở hữu, phần lợi ích không kiểm soát sẽ tăng lên. Trong những trường hợp này, công ty mẹ phải thực hiện các điều chỉnh trong báo cáo tài chính hợp nhất để phản ánh sự thay đổi của NCI.
IV. Báo Cáo Tài Chính Hợp Nhất Và Lợi Ích Không Kiểm Soát
Khi lập báo cáo tài chính hợp nhất, phần lợi ích không kiểm soát được phản ánh dưới dạng một mục riêng biệt trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán hợp nhất. NCI được trình bày như sau:
- Trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất: Lợi nhuận ròng của công ty con được chia cho cả công ty mẹ và cổ đông thiểu số. Phần lợi nhuận của cổ đông thiểu số sẽ được ghi rõ là “Lợi ích không kiểm soát” trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất.
- Trong bảng cân đối kế toán hợp nhất: Phần NCI trong tài sản và vốn chủ sở hữu được trình bày rõ ràng, phản ánh phần tài sản mà cổ đông thiểu số sở hữu trong công ty con.
Việc trình bày NCI một cách rõ ràng giúp đảm bảo tính minh bạch trong báo cáo tài chính, đồng thời giúp các nhà đầu tư và các bên liên quan hiểu rõ hơn về tỷ lệ sở hữu và quyền lợi của các cổ đông thiểu số trong công ty con.
Kết Luận
Việc xác định lợi ích không kiểm soát (NCI) trong báo cáo tài chính hợp nhất là một yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp thực hiện báo cáo tài chính chính xác và minh bạch. Bằng cách tuân thủ các chuẩn mực kế toán quốc tế như IFRS 10 và IFRS 3, các công ty có thể xác định rõ ràng phần lợi ích mà cổ đông thiểu số (cổ đông không kiểm soát) sở hữu trong công ty con.
Việc xác định và báo cáo NCI không chỉ giúp công ty mẹ và cổ đông thiểu số có cái nhìn chính xác về quyền lợi tài chính mà còn nâng cao sự tin tưởng của các nhà đầu tư vào báo cáo tài chính của công ty.
Trong bối cảnh các giao dịch hợp nhất ngày càng phức tạp, việc hiểu rõ cách xác định NCI và ứng dụng các nguyên tắc kế toán hợp lý là điều cần thiết để đảm bảo rằng báo cáo tài chính hợp nhất phản ánh đúng đắn tình hình tài chính của cả công ty mẹ và công ty con.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
