Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) đang trở thành “ngôn ngữ chung” của thị trường tài chính. Việc chuyển đổi sang IFRS không chỉ đơn thuần là thay đổi cách lập báo cáo, mà còn tác động mạnh mẽ đến hành vi tài chính, tư duy quản trị và văn hóa tài chính trong doanh nghiệp. Khi IFRS đi vào cốt lõi của tổ chức, sự thay đổi diễn ra không chỉ ở các con số, mà từ chính bên trong: cách doanh nghiệp nhìn nhận rủi ro, ra quyết định và giao tiếp với nhà đầu tư.
1. IFRS – Chuẩn mực không chỉ dành cho kế toán
IFRS (International Financial Reporting Standards) là bộ chuẩn mực kế toán quốc tế được thiết kế nhằm tạo sự minh bạch, so sánh và nhất quán trong báo cáo tài chính giữa các quốc gia. Được áp dụng tại hơn 140 quốc gia, IFRS đang dần trở thành điều kiện bắt buộc đối với các doanh nghiệp niêm yết, công ty đa quốc gia và tổ chức tài chính.
Tuy nhiên, IFRS không chỉ là một hệ thống kế toán kỹ thuật. Đó là:
-
Một tư duy quản trị mới về rủi ro và tài chính.
-
Một cách tiếp cận hướng tới giá trị kinh tế thực thay vì chỉ tuân thủ pháp lý.
-
Một cú hích thay đổi toàn bộ văn hóa tài chính của doanh nghiệp.
Việc triển khai IFRS là bước đầu tiên trong hành trình “thay đổi từ bên trong”.
2. Thay đổi IFRS tác động như thế nào đến hành vi tài chính doanh nghiệp?
Chuyển đổi sang IFRS không đơn giản là cập nhật phần mềm hay thay đổi biểu mẫu báo cáo. Nó dẫn đến những thay đổi sâu sắc trong hành vi tài chính của doanh nghiệp.
Một số thay đổi điển hình:
-
Chuyển từ tư duy ghi nhận sang tư duy phản ánh bản chất kinh tế: IFRS yêu cầu doanh nghiệp đánh giá tài sản và nghĩa vụ dựa trên giá trị hợp lý, chứ không chỉ dựa vào hóa đơn hay giá gốc.
-
Tăng cường quản trị rủi ro tài chính: Các công cụ phái sinh, hợp đồng thuê, quyền chọn… đều cần được định giá và ghi nhận rõ ràng.
-
Chú trọng đến dự báo và tính minh bạch: Doanh nghiệp phải công bố các giả định và ước lượng kế toán, từ đó làm tăng trách nhiệm và tính chính xác trong quyết định tài chính.
Những thay đổi này buộc các lãnh đạo doanh nghiệp – không chỉ CFO, mà cả CEO, Giám đốc chiến lược – phải điều chỉnh cách thức họ nhìn nhận, phân tích và truyền đạt thông tin tài chính.
3. Văn hóa tài chính trong doanh nghiệp: Thước đo vô hình của năng lực
Văn hóa tài chính là tập hợp các giá trị, niềm tin và hành vi liên quan đến cách doanh nghiệp sử dụng, quản lý và báo cáo các nguồn lực tài chính. Khi IFRS được áp dụng, nó tạo ra một “lăng kính mới” để tái định hình văn hóa này.
Một doanh nghiệp có văn hóa tài chính tốt thường thể hiện qua:
-
Minh bạch trong ra quyết định: Tài chính không chỉ nằm trong phòng kế toán mà trở thành công cụ chiến lược ở mọi phòng ban.
-
Trách nhiệm cá nhân rõ ràng: Mỗi người hiểu rằng các quyết định chi tiêu, đầu tư, mua sắm đều ảnh hưởng đến báo cáo tài chính chung.
-
Tư duy dài hạn: Không còn tối ưu lợi nhuận ngắn hạn bằng cách “làm đẹp sổ sách”, mà hướng đến giá trị thực sự của doanh nghiệp.
Khi thay đổi IFRS được triển khai bài bản, doanh nghiệp không chỉ có hệ thống báo cáo chuẩn quốc tế, mà còn hình thành một môi trường tài chính minh bạch, đáng tin cậy và bền vững.
4. Những thách thức trong thay đổi hành vi tài chính dưới tác động của IFRS
Việc áp dụng IFRS có thể gặp phải sự kháng cự từ chính bên trong tổ chức, nhất là khi các thói quen cũ đã ăn sâu vào hệ thống.
Một số thách thức phổ biến bao gồm:
-
Tư duy tuân thủ thay vì phản ánh bản chất: Nhiều bộ phận vẫn quen “làm cho đủ” theo quy định, thiếu tinh thần phân tích sâu.
-
Thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban: IFRS yêu cầu dữ liệu đa chiều (tài chính, vận hành, pháp lý, nhân sự), nhưng các phòng ban thường hoạt động rời rạc.
-
Chưa sẵn sàng về công nghệ và nhân lực: Hệ thống ERP lỗi thời, đội ngũ kế toán chưa quen với mô hình giá trị hợp lý, hợp nhất báo cáo…
Giải pháp ở đây không chỉ là huấn luyện IFRS, mà cần một chiến lược tổng thể để chuyển đổi văn hóa tài chính – điều chỉ có thể thành công nếu xuất phát từ sự cam kết của ban lãnh đạo cấp cao.
5. IFRS như một công cụ cải tổ tư duy quản trị
Một trong những lợi ích quan trọng nhất của IFRS là giúp doanh nghiệp thay đổi tư duy quản trị tài chính:
-
Quản lý rủi ro tốt hơn: Ghi nhận tài sản tài chính và công cụ phái sinh theo giá trị thực giúp doanh nghiệp không “ảo tưởng” về tình hình tài chính.
-
Ra quyết định chính xác hơn: Khi các khoản lỗ tiềm ẩn, chi phí khấu hao, nghĩa vụ nợ được ghi nhận đầy đủ, lãnh đạo sẽ có bức tranh chân thực để đưa ra hành động đúng.
-
Giao tiếp với nhà đầu tư hiệu quả hơn: IFRS giúp doanh nghiệp “nói cùng ngôn ngữ” với nhà đầu tư quốc tế, xây dựng lòng tin và thu hút vốn dễ dàng hơn.
Vì vậy, thay đổi IFRS không chỉ là trách nhiệm của bộ phận tài chính, mà là cơ hội để doanh nghiệp nâng cấp năng lực quản trị toàn diện.
6. Chiến lược triển khai IFRS: Không chỉ là kế toán, mà là quản trị sự thay đổi
Để chuyển đổi IFRS thành công, doanh nghiệp cần một lộ trình rõ ràng và chiến lược đồng bộ. Một số bước đi hiệu quả bao gồm:
-
Đánh giá khoảng cách (gap analysis) giữa hệ thống kế toán hiện tại và yêu cầu của IFRS.
-
Thiết kế lại quy trình kế toán – kiểm soát – báo cáo theo chuẩn mới.
-
Xây dựng đội ngũ IFRS nội bộ thay vì hoàn toàn phụ thuộc vào tư vấn bên ngoài.
-
Truyền thông và đào tạo liên tục, đặc biệt là với các cấp lãnh đạo không chuyên về tài chính.
-
Tích hợp IFRS vào hệ thống quản trị: Từ chiến lược đầu tư, mua bán sáp nhập, định giá tài sản cho đến kiểm soát ngân sách đều phải gắn IFRS như một phần cốt lõi.
Điều quan trọng hơn cả là tạo ra một môi trường học tập và thích nghi liên tục, nơi mọi người hiểu rằng IFRS là công cụ để doanh nghiệp phát triển bền vững.
7. Hành vi tài chính: Biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp hiện đại
Sau cùng, chính hành vi tài chính phản ánh năng lực thực sự của một doanh nghiệp trong việc đối mặt với biến động và cơ hội.
Một số hành vi tài chính tích cực có thể kể đến:
-
Chủ động đánh giá rủi ro tài chính trước khi cam kết đầu tư.
-
Trung thực và minh bạch trong công bố kết quả kinh doanh.
-
Không “đi tắt đón đầu” hay trì hoãn ghi nhận chi phí để làm đẹp lợi nhuận.
-
Giao tiếp rõ ràng với cổ đông, không che giấu biến động tài chính lớn.
Những hành vi này không thể có được chỉ qua văn bản hay quy định. Chúng đến từ quá trình doanh nghiệp sống chung và làm việc theo tinh thần IFRS – nơi sự minh bạch, chính xác và tôn trọng giá trị thật trở thành chuẩn mực.
Kết luận
Việc chuyển đổi sang IFRS là một hành trình dài, đòi hỏi doanh nghiệp phải thay đổi không chỉ hệ thống kế toán mà cả cách nghĩ, cách làm và văn hóa tài chính từ gốc rễ. Khi được thực hiện đúng, thay đổi IFRS sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu quốc tế, mà còn tạo ra sự chuyển dịch thực sự trong hành vi tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng giá trị bền vững.
IFRS không phải là điểm đến, mà là chất xúc tác cho sự thay đổi từ bên trong – nơi tài chính không chỉ là con số, mà là câu chuyện về cách doanh nghiệp phát triển có trách nhiệm và minh bạch hơn mỗi ngày.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
