IFRS 9 (International Financial Reporting Standard 9) là một chuẩn mực kế toán quốc tế được ban hành bởi IASB, thay thế cho IAS 39, nhằm nâng cao tính minh bạch, nhất quán và phản ánh thực chất hơn các rủi ro liên quan đến công cụ tài chính trong báo cáo tài chính doanh nghiệp. Từ khi được áp dụng chính thức, IFRS 9 đã trở thành một nền tảng cốt lõi trong việc quản lý rủi ro tài chính, đặc biệt là trong bối cảnh biến động kinh tế toàn cầu ngày càng khó lường.
Không chỉ là một thay đổi về mặt kế toán, IFRS 9 còn mang lại phương pháp tiếp cận chủ động hơn trong đo lường và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, từ đó nâng cao chất lượng tài sản, tính ổn định và khả năng kiểm soát rủi ro của doanh nghiệp.
Bài viết sau đây sẽ phân tích các nội dung trọng yếu của IFRS 9 và mối liên hệ mật thiết của nó với quản lý rủi ro tài chính trong bối cảnh hiện đại.
1. IFRS 9 và cách tiếp cận mới trong phân loại công cụ tài chính
IFRS 9 đã thay đổi toàn diện cách phân loại và ghi nhận công cụ tài chính so với chuẩn mực cũ IAS 39. Điểm nổi bật là việc phân loại dựa trên mô hình kinh doanh và đặc điểm dòng tiền hợp đồng (SPPI – Solely Payments of Principal and Interest).
Theo IFRS 9, các tài sản tài chính được phân loại vào 3 nhóm chính:
-
Ghi nhận theo giá trị hợp lý thông qua lãi/lỗ (FVTPL)
-
Ghi nhận theo giá trị hợp lý thông qua vốn chủ sở hữu (FVOCI)
-
Ghi nhận theo chi phí phân bổ (Amortised Cost)
Việc áp dụng phân loại này giúp doanh nghiệp phản ánh chính xác hơn ý định sử dụng tài sản tài chính, cũng như đặc điểm dòng tiền của nó. Từ đó, nhà quản trị tài chính có thể đưa ra quyết định đầu tư và kiểm soát rủi ro hiệu quả hơn.
Đây chính là bước đầu tiên để doanh nghiệp tiến tới một hệ thống quản lý rủi ro tài chính hiệu quả và phù hợp chuẩn mực toàn cầu.
2. IFRS 9 và mô hình tổn thất tín dụng kỳ vọng (ECL)
Quản lý rủi ro tín dụng là nội dung cốt lõi của IFRS 9. Thay vì mô hình “tổn thất đã xảy ra” như trong IAS 39, IFRS 9 đưa ra mô hình tổn thất tín dụng kỳ vọng (Expected Credit Loss – ECL). Đây được xem là cuộc cách mạng trong cách tiếp cận quản trị rủi ro tín dụng.
Mô hình ECL yêu cầu doanh nghiệp:
-
Ghi nhận dự phòng ngay cả khi rủi ro chưa xảy ra
-
Cập nhật liên tục dự phòng theo thay đổi về kỳ vọng kinh tế tương lai
-
Phân loại các khoản mục tài chính theo 3 cấp độ (3-stage model) dựa trên mức độ suy giảm tín dụng
Điều này buộc doanh nghiệp phải chủ động đánh giá khả năng mất mát từ khách hàng, đối tác hay tổ chức tín dụng… qua đó giúp phát hiện rủi ro sớm hơn, tăng khả năng ứng phó và giảm thiểu thiệt hại.
IFRS 9 không chỉ là chuẩn mực kế toán, mà còn là công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính chiến lược cho doanh nghiệp.
3. IFRS 9 và quản trị rủi ro thị trường trong đầu tư tài chính
Quản lý rủi ro thị trường là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp có danh mục đầu tư lớn như ngân hàng, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư hoặc các tập đoàn có nhiều khoản vay – cho vay tài chính.
Dưới IFRS 9, các tài sản tài chính được đo lường thường xuyên theo giá trị hợp lý, giúp doanh nghiệp nhận diện biến động thị trường kịp thời. Điều này tạo ra:
-
Minh bạch hoá biến động lợi nhuận do thị trường gây ra
-
Tăng tính phản ứng với rủi ro giá, lãi suất, tỷ giá
-
Hỗ trợ công tác quản lý danh mục đầu tư linh hoạt và chủ động hơn
Ngoài ra, việc phân loại chính xác tài sản đầu tư giúp tối ưu hoá chiến lược đầu tư và phân bổ nguồn lực, đồng thời tránh được những rủi ro bị ẩn trong bảng cân đối kế toán như trước đây.
Với IFRS 9, nhà quản lý có trong tay công cụ hiệu quả để phân tích tác động từ thị trường tài chính, từ đó ra quyết định giảm thiểu rủi ro và bảo toàn giá trị đầu tư một cách khoa học hơn.
4. Tác động của IFRS 9 đến hệ thống thông tin quản trị rủi ro
IFRS 9 đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống dữ liệu và thông tin tài chính chất lượng cao, cập nhật thường xuyên, đặc biệt là dữ liệu lịch sử, dự báo kinh tế và các chỉ số tín dụng.
Để triển khai IFRS 9 thành công, doanh nghiệp cần:
-
Xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tích hợp (Enterprise Risk Management – ERM)
-
Kết nối dữ liệu giữa các phòng ban: tài chính – tín dụng – chiến lược
-
Ứng dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn, AI để mô hình hóa rủi ro tín dụng
-
Thiết lập quy trình kiểm toán nội bộ minh bạch cho việc tính toán ECL
Như vậy, IFRS 9 không chỉ tác động đến báo cáo tài chính, mà còn đòi hỏi doanh nghiệp thay đổi cách thức quản trị rủi ro tài chính tổng thể, nâng cao năng lực phân tích và cảnh báo sớm.
Do đó, đây là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc lại toàn bộ hệ thống quản lý tài chính, giúp gia tăng tính chủ động và khả năng ứng biến trong mọi tình huống.
5. Vai trò của IFRS 9 trong chiến lược quản lý rủi ro dài hạn
Quản lý rủi ro không chỉ là một quy trình kiểm soát tuân thủ mà cần được đưa vào tầm nhìn chiến lược của doanh nghiệp. Và IFRS 9 chính là một trong những chuẩn mực giúp định hình cách tiếp cận đó.
Với IFRS 9:
-
Rủi ro tài chính được nhận diện ngay từ khâu ghi nhận tài sản
-
Quản trị tín dụng trở thành nội dung chiến lược trong hoạt động kinh doanh
-
Tài sản tài chính được đo lường minh bạch, giúp đánh giá đúng hiệu quả tài chính
-
Các chỉ số rủi ro được tích hợp vào báo cáo quản trị, phục vụ hoạch định chiến lược
Đặc biệt, trong bối cảnh doanh nghiệp đang toàn cầu hoá và tiếp cận thị trường vốn quốc tế, việc áp dụng IFRS 9 không chỉ giúp minh bạch hoá tài chính mà còn là tín hiệu cho nhà đầu tư về mức độ chuyên nghiệp trong quản trị rủi ro.
Kết luận
IFRS 9 không chỉ đơn thuần là một chuẩn mực kế toán tài chính quốc tế mà còn là một nền tảng vững chắc cho quản lý rủi ro tài chính hiện đại. Từ việc phân loại tài sản hợp lý, dự báo tổn thất tín dụng kỳ vọng, cho đến phản ánh biến động thị trường và xây dựng hệ thống cảnh báo rủi ro sớm – tất cả đều góp phần giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, cải thiện hiệu quả kinh doanh và xây dựng năng lực chống chịu trong môi trường biến động.
Đối với các doanh nghiệp đang hướng tới quản trị chuyên nghiệp, IFRS 9 không chỉ là một chuẩn mực cần tuân thủ, mà là chiếc la bàn chiến lược trong quản lý rủi ro tài chính, đưa doanh nghiệp đến gần hơn với chuẩn mực toàn cầu và sự phát triển bền vững trong dài hạn.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
