IFRS 16 – Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế về thuê tài sản, chính thức có hiệu lực từ năm 2019, đã và đang làm thay đổi cách thức các doanh nghiệp ghi nhận, trình bày và phân tích hoạt động thuê tài sản trong báo cáo tài chính. Trước đây, các hợp đồng thuê hoạt động (operating leases) thường được ghi nhận “off-balance sheet” – ngoài bảng cân đối kế toán – khiến nhiều khoản nợ và nghĩa vụ tài chính bị “ẩn đi”.
Với sự ra đời của IFRS 16, mọi hợp đồng thuê có thời hạn trên 12 tháng đều phải được ghi nhận như một khoản nợ thuê và tài sản quyền sử dụng (right-of-use asset), từ đó tác động mạnh mẽ đến tỷ số tài chính và hiệu quả vận hành của doanh nghiệp. Việc hiểu rõ những thay đổi này không chỉ cần thiết với các CFO và kế toán trưởng, mà còn là kỹ năng chiến lược cho các nhà lãnh đạo nhân sự đa thế hệ, những người đang đóng vai trò cầu nối giữa tài chính, vận hành và nhân sự.
1. IFRS 16 làm thay đổi cấu trúc bảng cân đối kế toán như thế nào?
IFRS 16 yêu cầu doanh nghiệp ghi nhận tất cả các hợp đồng thuê tài sản dưới dạng nợ thuê và tài sản quyền sử dụng. Điều này dẫn đến sự thay đổi đáng kể trên bảng cân đối kế toán:
-
Tăng tài sản: do ghi nhận tài sản quyền sử dụng tương ứng với giá trị hiện tại của khoản nợ thuê.
-
Tăng nợ phải trả: do ghi nhận khoản nợ thuê dài hạn và ngắn hạn.
Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp có mô hình vận hành phụ thuộc vào thuê tài sản như: bán lẻ (thuê mặt bằng), hàng không (thuê máy bay), logistics (thuê kho bãi, phương tiện)…
Sự thay đổi này khiến tổng tài sản và tổng nợ tăng lên đáng kể, từ đó ảnh hưởng đến tỷ lệ đòn bẩy tài chính (debt-to-equity ratio), ROA (return on assets), và nhiều chỉ số tài chính quan trọng khác.
2. Tỷ số tài chính thay đổi như thế nào dưới tác động của IFRS 16?
Tỷ số tài chính là công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Với việc áp dụng IFRS 16, một số chỉ số trọng yếu bị ảnh hưởng như sau:
-
Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (D/E): tăng do khoản nợ thuê được ghi nhận vào bảng cân đối kế toán.
-
EBITDA (Lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao): tăng, vì chi phí thuê theo IFRS 16 được thay bằng chi phí khấu hao và lãi vay (tách khỏi EBITDA).
-
ROA (Lợi nhuận trên tổng tài sản): giảm, do tổng tài sản tăng lên nhưng lợi nhuận không tăng tương ứng.
-
Khả năng thanh toán nợ: giảm nhẹ vì doanh nghiệp phải ghi nhận thêm nợ ngắn hạn (do chia nhỏ nợ thuê).
Điều này đồng nghĩa với việc nhà quản lý cần điều chỉnh lại cách phân tích tỷ số tài chính, và không nên so sánh “trước” và “sau” IFRS 16 mà không điều chỉnh cho tương đồng.
3. Tác động vận hành: IFRS 16 thúc đẩy tư duy sử dụng tài sản hiệu quả hơn
Tác động vận hành của IFRS 16 không chỉ dừng lại ở con số tài chính. Chuẩn mực này cũng thúc đẩy các nhà lãnh đạo cấp cao phải suy nghĩ lại về mô hình sử dụng tài sản, đặc biệt là các khoản thuê dài hạn.
Một số ảnh hưởng cụ thể:
-
Rà soát lại danh mục thuê tài sản: Do việc ghi nhận nợ thuê khiến doanh nghiệp trở nên “nặng nợ” hơn về mặt sổ sách, lãnh đạo tài chính phải đánh giá lại tính cần thiết và hiệu quả của từng hợp đồng thuê.
-
Ưu tiên mua tài sản thay vì thuê dài hạn: nếu doanh nghiệp có khả năng tài chính mạnh, việc sở hữu tài sản có thể mang lại lợi thế dài hạn hơn là thuê.
-
Tăng sự phối hợp giữa bộ phận tài chính – vận hành – pháp lý: vì mỗi hợp đồng thuê giờ đây đều tác động đến báo cáo tài chính và hiệu quả hoạt động, nên việc đàm phán điều khoản thuê trở thành một công việc mang tính chiến lược.
Do đó, lãnh đạo nhân sự đa thế hệ cần hiểu rằng việc triển khai IFRS 16 không phải chỉ là công việc của bộ phận kế toán, mà còn là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc mô hình kinh doanh, và nâng cao tính linh hoạt trong sử dụng tài sản.
4. Vai trò của CFO và lãnh đạo đa thế hệ trong việc triển khai IFRS 16
IFRS 16 đặt ra yêu cầu cao hơn cho vai trò của CFO và các giám đốc chức năng, đặc biệt là trong quá trình chuyển đổi số và tối ưu hiệu quả vận hành. Trong khi CFO là người dẫn dắt kỹ thuật tài chính, thì các lãnh đạo thế hệ Gen X – Millennials – Gen Z lại góp phần hiện thực hóa các thay đổi này trong từng hoạt động cụ thể.
Một số vai trò chiến lược:
-
CFO: đánh giá tác động tài chính toàn diện, xây dựng kịch bản điều chỉnh ngân sách, hỗ trợ chiến lược vốn – vay phù hợp với tỷ lệ đòn bẩy mới.
-
Trưởng bộ phận vận hành: rà soát danh mục thuê tài sản, đưa ra quyết định “thuê hay mua” cùng với phòng tài chính.
-
Giám đốc nhân sự (CHRO): truyền thông, đào tạo, và dẫn dắt quá trình chuyển đổi nhận thức của nhân viên, đặc biệt là nhân sự trẻ (Gen Z) về cách quản trị chi phí thuê và hiệu quả sử dụng tài sản.
Bằng cách gắn kết lãnh đạo nhân sự đa thế hệ, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo việc tuân thủ IFRS 16 mà còn biến nó thành đòn bẩy nâng cao hiệu quả vận hành và quản trị rủi ro.
5. IFRS 16 – công cụ tái cấu trúc chiến lược tài chính dài hạn
IFRS 16 không chỉ là một chuẩn mực kế toán mới, mà còn là cơ hội chiến lược để các doanh nghiệp xem lại toàn bộ cấu trúc vốn, phương án sử dụng tài sản và mô hình chi phí dài hạn.
Một số điểm chiến lược có thể tận dụng:
-
Tối ưu cơ cấu nợ vay: bằng cách phân loại và quản lý nợ thuê hiệu quả, doanh nghiệp có thể kiểm soát tỷ lệ đòn bẩy và chi phí sử dụng vốn.
-
Đánh giá hiệu quả đầu tư vào tài sản cố định: liệu việc sở hữu tài sản mang lại lợi nhuận tốt hơn so với thuê dài hạn?
-
Xây dựng báo cáo quản trị nội bộ linh hoạt: giúp lãnh đạo các thế hệ hiểu rõ tác động vận hành và kiểm soát hiệu quả sử dụng tài sản theo từng đơn vị kinh doanh.
Trong bối cảnh môi trường tài chính – kế toán đang thay đổi nhanh chóng, IFRS 16 có thể trở thành đòn bẩy để phát triển văn hóa tài chính nội bộ, thúc đẩy mọi phòng ban – đặc biệt là nhân sự trẻ – chủ động quản lý tài nguyên và ngân sách hiệu quả hơn.
Kết luận: IFRS 16 và vai trò kết nối giữa tài chính – vận hành – nhân sự
IFRS 16 không chỉ là một quy định kế toán, mà còn là chìa khóa kết nối giữa bộ phận tài chính và vận hành, tạo ra một sân chơi minh bạch, có trách nhiệm và hướng đến hiệu quả dài hạn. Việc hiểu rõ tỷ số tài chính thay đổi ra sao, cũng như tác động vận hành toàn diện sẽ giúp nhà quản trị đưa ra quyết định đúng đắn trong việc tái cấu trúc chi phí và chiến lược thuê tài sản.
Quan trọng hơn, để quá trình chuyển đổi IFRS 16 diễn ra thành công, cần có sự tham gia chặt chẽ của lãnh đạo nhân sự đa thế hệ, đặc biệt là thế hệ mới như Gen Z, những người sẽ đóng vai trò quan trọng trong vận hành và đổi mới tương lai. Kết nối liên thế hệ – kết nối tài chính và vận hành – chính là chìa khóa để biến IFRS 16 từ một quy định bắt buộc thành một lợi thế cạnh tranh chiến lược.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
