Doanh thu là một trong những chỉ số quan trọng nhất phản ánh hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải lúc nào doanh thu cũng được ghi nhận đúng thời điểm và đúng giá trị. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến báo cáo tài chính mà còn tác động đến quyết định của nhà đầu tư và các bên liên quan.
Chuẩn mực IFRS 15 – Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng ra đời nhằm tiêu chuẩn hóa cách doanh nghiệp nhận diện và ghi nhận doanh thu một cách chính xác, minh bạch hơn. Vậy IFRS 15 thay đổi cách doanh nghiệp ghi nhận doanh thu như thế nào? Làm sao để doanh nghiệp tuân thủ đúng chuẩn mực này? Hãy cùng tìm hiểu.
1. IFRS 15 là gì? Tại sao lại quan trọng?
IFRS 15 là chuẩn mực kế toán quốc tế quy định nguyên tắc ghi nhận doanh thu từ hợp đồng với khách hàng. Mục tiêu chính của IFRS 15 là đảm bảo doanh thu được ghi nhận theo đúng bản chất của giao dịch, phản ánh thực chất của hợp đồng hơn là chỉ dựa vào hình thức kế toán.
Trước khi có IFRS 15, các doanh nghiệp thường sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để ghi nhận doanh thu, gây ra sự không đồng nhất giữa các báo cáo tài chính. Chuẩn mực này giúp thống nhất cách ghi nhận doanh thu trên phạm vi toàn cầu, giúp nhà đầu tư và các bên liên quan có cái nhìn chính xác hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp.
2. Năm bước ghi nhận doanh thu theo IFRS 15
Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng
Hợp đồng hợp lệ theo IFRS 15 phải thỏa mãn các điều kiện sau:
- Hai bên có cam kết thực hiện hợp đồng.
- Quyền và nghĩa vụ của các bên được xác định rõ ràng.
- Điều khoản thanh toán minh bạch.
- Hợp đồng có giá trị thương mại.
- Khả năng thu được lợi ích từ hợp đồng là chắc chắn.
Bước 2: Xác định nghĩa vụ thực hiện
Doanh nghiệp cần xác định rõ những hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ được cung cấp cho khách hàng trong hợp đồng. Mỗi nghĩa vụ thực hiện được xem là một đơn vị kế toán riêng biệt nếu:
- Hàng hóa hoặc dịch vụ có thể được phân biệt riêng lẻ.
- Khách hàng có thể hưởng lợi từ hàng hóa hoặc dịch vụ này một cách độc lập hoặc kết hợp với các tài sản khác.
Ví dụ: Nếu một công ty phần mềm bán một gói phần mềm kèm theo dịch vụ bảo trì 12 tháng, thì đây là hai nghĩa vụ thực hiện riêng biệt.
Bước 3: Xác định giá trị hợp đồng
Giá trị hợp đồng là tổng số tiền mà doanh nghiệp mong đợi nhận được từ khách hàng. Trong quá trình xác định giá trị hợp đồng, doanh nghiệp cần cân nhắc:
- Biến động giá (nếu có điều khoản điều chỉnh giá theo thời gian).
- Chiết khấu hoặc ưu đãi dành cho khách hàng.
- Các khoản thanh toán có điều kiện hoặc phụ thuộc vào hiệu suất.
Bước 4: Phân bổ giá trị hợp đồng cho các nghĩa vụ thực hiện
Nếu hợp đồng có nhiều nghĩa vụ thực hiện, doanh nghiệp cần phân bổ giá trị hợp đồng dựa trên giá bán độc lập của từng nghĩa vụ. IFRS 15 yêu cầu sử dụng giá trị hợp lý của hàng hóa hoặc dịch vụ riêng lẻ để phân bổ doanh thu một cách chính xác.
Ví dụ: Nếu một công ty viễn thông bán điện thoại kèm theo gói dịch vụ 12 tháng, thì doanh thu cần được phân bổ giữa giá trị của điện thoại và giá trị của dịch vụ viễn thông.
Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi hoàn thành nghĩa vụ thực hiện
Doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ thực hiện, tức là khi khách hàng đã kiểm soát hàng hóa hoặc dịch vụ. Nghĩa vụ này có thể được hoàn thành:
- Tại một thời điểm cụ thể (ví dụ: bán hàng hóa vật lý).
- Theo thời gian (ví dụ: cung cấp dịch vụ tư vấn dài hạn).
3. Các thách thức khi áp dụng IFRS 15
Mặc dù IFRS 15 giúp chuẩn hóa cách ghi nhận doanh thu, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp, đặc biệt là:
- Xác định đúng nghĩa vụ thực hiện: Một số hợp đồng có cấu trúc phức tạp, khiến doanh nghiệp khó tách biệt các nghĩa vụ thực hiện.
- Định giá hợp đồng và phân bổ doanh thu: Khi hợp đồng có nhiều yếu tố biến đổi như chiết khấu, thưởng doanh thu hoặc giá trị hàng hóa/dịch vụ thay đổi theo thời gian.
- Thay đổi hệ thống kế toán: IFRS 15 yêu cầu doanh nghiệp cập nhật hệ thống kế toán để đảm bảo ghi nhận doanh thu theo từng bước một cách chính xác.
4. IFRS 15 và tác động đến báo cáo tài chính
Việc áp dụng IFRS 15 có thể làm thay đổi đáng kể số liệu doanh thu trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Một số ngành bị ảnh hưởng mạnh nhất bao gồm:
- Công nghệ & phần mềm: Do doanh thu từ phần mềm thường đi kèm với dịch vụ bảo trì, cập nhật phần mềm.
- Viễn thông: Do các gói dịch vụ thường bao gồm nhiều nghĩa vụ thực hiện (ví dụ: điện thoại + cước phí hàng tháng).
- Bất động sản: Doanh thu từ hợp đồng xây dựng có thể được ghi nhận theo thời gian thay vì tại một thời điểm.
Lời kết: Doanh nghiệp cần làm gì để tuân thủ IFRS 15?
IFRS 15 không chỉ đơn thuần là một thay đổi về kế toán, mà còn ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh và quản trị tài chính của doanh nghiệp. Để tuân thủ IFRS 15 một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần:
- Rà soát lại các hợp đồng với khách hàng để xác định các nghĩa vụ thực hiện.
- Đào tạo đội ngũ kế toán và tài chính về các nguyên tắc mới của IFRS 15.
- Nâng cấp hệ thống kế toán để tự động hóa quy trình ghi nhận doanh thu theo chuẩn mực.
Áp dụng IFRS 15 một cách chính xác giúp doanh nghiệp minh bạch hơn trong báo cáo tài chính, nâng cao uy tín với nhà đầu tư và tối ưu chiến lược kinh doanh. Bạn đã sẵn sàng để nhận diện đúng doanh thu theo IFRS 15 chưa?
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
