IFRS 1 (First-time Adoption of International Financial Reporting Standards) là chuẩn mực dành riêng cho các doanh nghiệp lần đầu tiên áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Đối với doanh nghiệp Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình theo định hướng hội nhập tài chính toàn cầu, IFRS 1 đóng vai trò nền tảng giúp quá trình chuyển đổi diễn ra nhất quán, minh bạch và tiết kiệm chi phí.
Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về IFRS 1, các bước triển khai và lưu ý quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam có thể tự tin áp dụng lần đầu IFRS trong quá trình nâng cấp hệ thống báo cáo tài chính.
1. IFRS 1 là gì? Vì sao lại cần chuẩn mực riêng cho lần đầu áp dụng IFRS?
IFRS 1 là chuẩn mực được Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) ban hành nhằm cung cấp các nguyên tắc, hướng dẫn và quy định cho các doanh nghiệp lần đầu tiên lập báo cáo tài chính theo IFRS.
Việc áp dụng IFRS khác biệt đáng kể so với VAS (Chuẩn mực Kế toán Việt Nam), cả về nguyên tắc kế toán, phương pháp đo lường, và cách trình bày thông tin. Do đó, IFRS 1 ra đời nhằm:
-
Đảm bảo rằng các báo cáo tài chính đầu tiên theo IFRS là minh bạch, dễ so sánh và đáng tin cậy.
-
Hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí chuyển đổi bằng cách cho phép sử dụng một số ngoại lệ và miễn trừ nhất định.
-
Cung cấp bộ khung thống nhất giúp doanh nghiệp lập báo cáo tài chính IFRS đầu tiên một cách nhất quán với các báo cáo tài chính IFRS sau này.
IFRS 1 không áp dụng cho từng chỉ tiêu cụ thể mà đóng vai trò là “lộ trình chuyển đổi” cho cả hệ thống kế toán và báo cáo tài chính từ VAS sang IFRS.
2. Các nguyên tắc chính của IFRS 1 khi lập báo cáo tài chính lần đầu
Khi doanh nghiệp áp dụng IFRS 1, họ sẽ cần tuân thủ một số nguyên tắc cốt lõi sau đây:
a. Xác định ngày chuyển đổi IFRS
Ngày chuyển đổi IFRS là thời điểm đầu kỳ so sánh trong bộ báo cáo tài chính IFRS đầu tiên. Ví dụ, nếu doanh nghiệp lập báo cáo tài chính IFRS đầu tiên cho năm kết thúc vào 31/12/2026, thì ngày chuyển đổi IFRS sẽ là 01/01/2025.
b. Soạn lập bảng cân đối kế toán mở đầu theo IFRS
Báo cáo tài chính đầu tiên theo IFRS phải bao gồm một bảng cân đối kế toán mở đầu, phản ánh tình hình tài chính tại ngày chuyển đổi, được lập theo các nguyên tắc của IFRS.
c. Áp dụng toàn bộ IFRS hiện hành
Doanh nghiệp phải áp dụng toàn bộ chuẩn mực IFRS có hiệu lực tại thời điểm lập báo cáo tài chính đầu tiên – không được chọn lọc hoặc áp dụng từng phần.
d. Sử dụng các ngoại lệ và miễn trừ có điều kiện
Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, IFRS 1 cho phép áp dụng một số ngoại lệ bắt buộc và miễn trừ tự nguyện như:
-
Không yêu cầu hồi tố một số giao dịch như hợp nhất kinh doanh trước ngày chuyển đổi.
-
Cho phép sử dụng giá trị hợp lý tại ngày chuyển đổi như giá trị ghi sổ cho tài sản cố định.
-
Cho phép không trình bày thông tin so sánh đầy đủ trong một số trường hợp đặc biệt.
3. Các bước áp dụng IFRS 1 tại doanh nghiệp Việt
Việc triển khai IFRS 1 là một hành trình mang tính chiến lược, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận kế toán, tài chính, công nghệ và quản trị. Các bước chính bao gồm:
Bước 1: Đánh giá hiện trạng và lập kế hoạch chuyển đổi
-
Xác định ngày chuyển đổi IFRS.
-
Phân tích khoảng cách giữa hệ thống kế toán VAS và yêu cầu của IFRS.
-
Lập kế hoạch tổng thể về nguồn lực, thời gian, công cụ hỗ trợ và chi phí cần thiết.
Bước 2: Chuẩn bị dữ liệu và hệ thống kế toán
-
Thu thập lại số liệu lịch sử và điều chỉnh các dữ liệu kế toán phù hợp với IFRS.
-
Xây dựng hệ thống kế toán song song (VAS – IFRS) trong thời gian đầu để so sánh và kiểm soát rủi ro.
Bước 3: Thiết lập các chính sách kế toán mới theo IFRS
-
Cập nhật các chính sách kế toán theo yêu cầu của IFRS.
-
Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ, quy trình ghi nhận và đo lường mới.
Bước 4: Lập báo cáo tài chính IFRS đầu tiên
-
Soạn lập bảng cân đối kế toán mở đầu.
-
Trình bày đầy đủ thuyết minh về sự khác biệt giữa báo cáo IFRS và VAS, bao gồm bảng đối chiếu kết quả hoạt động và tình hình tài chính.
Bước 5: Kiểm toán và công bố
-
Làm việc với kiểm toán độc lập để đảm bảo báo cáo tài chính IFRS đầu tiên được kiểm toán đúng chuẩn quốc tế.
-
Công bố thông tin minh bạch theo quy định, đặc biệt nếu doanh nghiệp niêm yết hoặc có định hướng IPO.
4. Những thách thức doanh nghiệp Việt có thể gặp khi áp dụng IFRS 1
Mặc dù IFRS 1 hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các miễn trừ và hướng dẫn cụ thể, nhưng quá trình chuyển đổi vẫn tiềm ẩn nhiều khó khăn:
-
Thiếu nguồn nhân lực am hiểu IFRS: Đội ngũ kế toán hiện tại chủ yếu được đào tạo theo VAS, chưa quen với cách tiếp cận theo nguyên tắc của IFRS.
-
Khác biệt về nhận thức và tư duy kế toán: IFRS nhấn mạnh vào bản chất kinh tế hơn là hình thức pháp lý, yêu cầu thay đổi cách nhìn nhận và xử lý số liệu.
-
Hệ thống CNTT chưa sẵn sàng: Phần mềm kế toán và hệ thống ERP chưa tích hợp đủ chức năng để hỗ trợ đồng thời báo cáo theo IFRS.
-
Tốn kém chi phí và thời gian: Quá trình chuyển đổi kéo dài, yêu cầu đầu tư lớn cho đào tạo, tư vấn và nâng cấp hệ thống.
Tuy nhiên, những khó khăn này là bước đệm cần thiết để doanh nghiệp từng bước chuyên nghiệp hóa và hội nhập quốc tế.
5. Lợi ích chiến lược khi doanh nghiệp áp dụng IFRS 1 thành công
Việc áp dụng thành công IFRS 1 không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ yêu cầu hội nhập, mà còn mang lại nhiều lợi ích vượt ra ngoài báo cáo tài chính:
-
Tăng tính minh bạch và độ tin cậy: Báo cáo tài chính IFRS giúp nhà đầu tư, ngân hàng, đối tác quốc tế hiểu và tin tưởng hơn vào thông tin tài chính doanh nghiệp.
-
Dễ dàng tiếp cận vốn: Các doanh nghiệp áp dụng IFRS có khả năng tiếp cận thị trường vốn toàn cầu dễ hơn, nhất là khi IPO hoặc gọi vốn quốc tế.
-
Nâng cao năng lực quản trị nội bộ: IFRS thúc đẩy doanh nghiệp cải thiện hệ thống quản lý rủi ro, đo lường hiệu quả kinh doanh và ra quyết định dựa trên dữ liệu thực chất.
-
Tối ưu thuế và kế hoạch tài chính: Việc lập báo cáo tài chính theo giá trị hợp lý và nguyên tắc hiện hành giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng hơn về chiến lược tài chính dài hạn.
Kết luận
IFRS 1 là bước đi đầu tiên nhưng mang tính nền tảng trong hành trình chuyển đổi sang chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế. Đối với các doanh nghiệp Việt, việc triển khai IFRS 1 không chỉ là tuân thủ quy định, mà còn là cơ hội để chuẩn hóa lại hệ thống tài chính, nâng cao năng lực quản trị và mở rộng cơ hội huy động vốn toàn cầu.
Trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước tiến vào sân chơi quốc tế, IFRS 1 chính là “tấm vé thông hành” giúp doanh nghiệp sẵn sàng cạnh tranh và phát triển bền vững trên trường quốc tế.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
