Giám đốc tài chính (Chief Financial Officer – CFO) ngày nay không còn chỉ giới hạn vai trò trong việc điều hành các báo cáo tài chính hay kiểm soát dòng tiền. Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng chịu áp lực từ cổ đông, thị trường và xã hội về trách nhiệm phát triển bền vững, CFO trở thành nhân vật chủ chốt trong việc xây dựng và triển khai báo cáo ESG – một công cụ không thể thiếu để đo lường, minh bạch hóa và quản trị hiệu quả các chỉ số liên quan đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Bài viết dưới đây sẽ phân tích vai trò mở rộng của giám đốc tài chính trong công tác ESG, các bước xây dựng hệ thống báo cáo ESG chất lượng, và những thách thức cùng cơ hội mà doanh nghiệp phải đối mặt trong hành trình chuyển đổi này.
1. Giám đốc tài chính: Tâm điểm mới trong chiến lược ESG của doanh nghiệp
Giám đốc tài chính hiện đại không thể đứng ngoài xu thế ESG. Khi các tiêu chuẩn về báo cáo ESG đang trở nên phổ biến trên toàn cầu như GRI, SASB hay chuẩn ESRS của châu Âu, vai trò của CFO đã được tái định hình: từ người kiểm soát số liệu tài chính trở thành người bảo đảm tính minh bạch và chính xác của toàn bộ dữ liệu phi tài chính.
Không giống như các phòng ban chức năng khác chỉ tập trung vào một mảng trong ESG, giám đốc tài chính có cái nhìn tổng thể về toàn doanh nghiệp, nắm quyền kiểm soát các chỉ tiêu hiệu quả và có khả năng tích hợp ESG vào hệ thống quản trị rủi ro, định giá tài sản và chiến lược đầu tư.
Bên cạnh đó, CFO còn là người trực tiếp làm việc với nhà đầu tư, kiểm toán, và thị trường chứng khoán – những đối tượng đang đòi hỏi các báo cáo ESG chất lượng cao, không chỉ dừng lại ở thông điệp thương hiệu mà phải có số liệu đo lường cụ thể, đối chiếu được.
2. Báo cáo ESG – Từ tự nguyện đến bắt buộc: CFO cần chủ động từ bây giờ
Báo cáo ESG trước đây thường được xem là “tự nguyện” hoặc thuộc về bộ phận truyền thông. Tuy nhiên, các xu hướng mới về chính sách toàn cầu đang chuyển dịch ESG từ yếu tố “đẹp” sang yếu tố “phải có”. Năm 2024, châu Âu đã chính thức yêu cầu hơn 50.000 doanh nghiệp tuân thủ ESRS, trong đó có cả các công ty ngoài EU nếu có giao dịch với thị trường này.
Điều này đồng nghĩa với việc giám đốc tài chính cần chủ động chuẩn bị hệ thống dữ liệu ESG ngay từ bây giờ, nhằm:
-
Đảm bảo khả năng tuân thủ luật pháp quốc tế.
-
Tránh rủi ro pháp lý và truyền thông.
-
Đáp ứng yêu cầu từ đối tác, cổ đông và quỹ đầu tư ESG.
Một báo cáo ESG đầy đủ không chỉ bao gồm dữ liệu môi trường (carbon, nước, năng lượng), mà còn tích hợp các chỉ tiêu xã hội (chính sách lao động, đa dạng giới tính, đào tạo nhân sự) và quản trị (cấu trúc quản trị, minh bạch, chống tham nhũng).
Vì vậy, CFO cần có chiến lược hành động cụ thể, từ xây dựng quy trình thu thập dữ liệu ESG, đào tạo nhân sự, đến thiết lập hệ thống đo lường định lượng tương tự như báo cáo tài chính.
3. Trách nhiệm xã hội – Cầu nối giữa dữ liệu ESG và chiến lược tài chính
Trách nhiệm xã hội không chỉ là “tuyên ngôn đạo đức” mà còn trở thành một biến số ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tài chính dài hạn. Do đó, việc đo lường và báo cáo chính xác các chỉ số ESG giúp doanh nghiệp:
-
Tối ưu chi phí (ví dụ: tiết kiệm năng lượng).
-
Giảm rủi ro vận hành và pháp lý.
-
Tăng điểm tín nhiệm với nhà đầu tư.
-
Mở ra cơ hội tiếp cận các khoản vay xanh, quỹ ESG.
Giám đốc tài chính là người hiểu rõ mối liên hệ giữa các chỉ số ESG và chi phí – lợi ích cụ thể, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý. Ví dụ: nếu dữ liệu ESG cho thấy lượng khí thải vượt ngưỡng cho phép, CFO có thể tính toán ROI (Return on Investment) của việc đầu tư thiết bị giảm phát thải, hay chi phí cơ hội nếu không tuân thủ dẫn đến bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Khi ESG được lồng ghép vào chiến lược tài chính, trách nhiệm xã hội không còn là gánh nặng mà trở thành lợi thế cạnh tranh, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững hơn trong dài hạn.
4. Các bước để giám đốc tài chính xây dựng hệ thống báo cáo ESG hiệu quả
Giám đốc tài chính muốn triển khai báo cáo ESG hiệu quả cần tuân theo các bước sau:
Bước 1: Xác định khung tiêu chuẩn phù hợp
Tùy vào quy mô và thị trường hoạt động, doanh nghiệp có thể lựa chọn các chuẩn mực báo cáo ESG như: GRI (phổ biến toàn cầu), SASB (tập trung theo ngành), hay chuẩn ESRS (bắt buộc với doanh nghiệp hoạt động tại EU).
Bước 2: Xây dựng hệ thống thu thập và chuẩn hóa dữ liệu
Tương tự như dữ liệu kế toán, dữ liệu ESG cần được thu thập định kỳ, từ nhiều nguồn: hệ thống vận hành, HR, pháp chế, sản xuất, môi trường… CFO có thể triển khai ERP tích hợp module ESG để tiết kiệm thời gian tổng hợp.
Bước 3: Gắn dữ liệu ESG với hiệu quả tài chính
Không chỉ đo lường riêng lẻ, CFO cần phân tích mối quan hệ giữa dữ liệu ESG và kết quả tài chính – ví dụ: chi phí môi trường ảnh hưởng thế nào đến biên lợi nhuận? Chính sách đa dạng hóa nhân sự giúp giữ chân nhân viên ra sao?
Bước 4: Tổ chức kiểm toán nội bộ ESG
Để đảm bảo tính minh bạch, doanh nghiệp cần thực hiện kiểm toán ESG tương tự như kiểm toán tài chính. Điều này giúp tăng độ tin cậy của báo cáo và xây dựng uy tín trên thị trường.
Bước 5: Truyền thông kết quả đến các bên liên quan
CFO nên phối hợp cùng CMO hoặc CEO để công bố báo cáo ESG qua các kênh như: website, báo cáo thường niên, báo chí chuyên ngành hoặc gửi riêng cho nhà đầu tư lớn. Trình bày nên minh bạch, dễ hiểu và có mục tiêu cải tiến rõ ràng.
5. Thách thức và cơ hội dành cho CFO trong thời đại ESG
Giám đốc tài chính khi đảm nhận thêm vai trò quản trị ESG sẽ phải đối mặt với một số thách thức như:
-
Thiếu nhân lực chuyên môn về báo cáo ESG.
-
Thiếu hệ thống quản trị dữ liệu phi tài chính.
-
Chưa có KPI rõ ràng để đánh giá hiệu quả ESG.
Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để CFO nâng tầm vai trò lãnh đạo, chứng minh năng lực chiến lược ngoài phạm vi kế toán – tài chính thuần túy. Những CFO tiên phong trong lĩnh vực ESG đang được đánh giá rất cao bởi các hội đồng quản trị và tổ chức tài chính quốc tế.
Theo khảo sát của Deloitte, 85% nhà đầu tư tổ chức tin rằng doanh nghiệp có hệ thống ESG tốt sẽ có khả năng chống chịu tốt hơn trước khủng hoảng và biến động thị trường.
Kết luận: Giám đốc tài chính – Người bảo chứng cho hệ thống ESG minh bạch và hiệu quả
Giám đốc tài chính trong kỷ nguyên ESG không thể chỉ giới hạn ở vai trò quản lý tài chính truyền thống. Với sự phát triển của báo cáo ESG như một tiêu chuẩn mới trong quản trị doanh nghiệp, CFO đang nắm giữ vai trò then chốt trong việc thiết kế, đo lường, kiểm soát và truyền thông các chỉ số liên quan đến trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững.
Để thành công, CFO cần nâng cao kiến thức ESG, đầu tư vào công nghệ đo lường phi tài chính, phối hợp đa phòng ban và luôn đặt ESG vào trọng tâm chiến lược tài chính doanh nghiệp. Khi đó, doanh nghiệp không chỉ có báo cáo ESG đẹp trên giấy, mà còn thật sự tạo được giá trị lâu dài cho xã hội và cổ đông.
VITALITY CONSULTING PRACTICES GROUP
🏨 Địa chỉ: Tòa nhà Thiên Phước lầu 6, 244 Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
☎️ Hotline: 0907 190 426 – 0904 311 606
📮 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100091570474264
