Chiến Lược Chuyển Đổi IFRS: Tái Thiết Toàn Diện Hệ Thống Tài Chính Doanh Nghiệp

Các doanh nghiệp tại Việt Nam không thể đứng ngoài làn sóng chuẩn hóa toàn cầu. Việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) là một xu hướng tất yếu nhằm nâng cao tính minh bạch, khả năng so sánh và hiệu quả trong quản trị tài chính. Tuy nhiên, chuyển đổi IFRS không chỉ đơn thuần là thay đổi phương pháp lập báo cáo tài chính. Đây là một cuộc tái thiết toàn diện hệ thống tài chính doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc tổ chức, quy trình vận hành và hệ thống công nghệ.

Vì vậy, để chuyển đổi thành công, doanh nghiệp cần có một IFRS chiến lược rõ ràng, toàn diện, được hỗ trợ bởi ban lãnh đạo cấp cao và sự đồng hành của các chuyên gia tài chính. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết vai trò của việc chuyển đổi IFRS, các thách thức, giải pháp và lộ trình triển khai hiệu quả trong bối cảnh Việt Nam.

1. Tầm quan trọng của việc chuyển đổi IFRS

1.1. Hòa nhập thị trường tài chính quốc tế

Việc áp dụng IFRS giúp doanh nghiệp nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính trong mắt các nhà đầu tư, cổ đông và đối tác nước ngoài. IFRS cho phép so sánh dữ liệu tài chính giữa các doanh nghiệp xuyên quốc gia, từ đó tạo thuận lợi khi kêu gọi vốn, niêm yết trên sàn quốc tế, hoặc hợp tác liên doanh.

1.2. Tăng tính minh bạch và chính xác của thông tin tài chính

IFRS yêu cầu doanh nghiệp trình bày thông tin tài chính phản ánh trung thực và hợp lý bản chất các giao dịch kinh tế thay vì chỉ tuân thủ hình thức. Điều này đặc biệt quan trọng trong quản trị rủi ro, ra quyết định đầu tư, đánh giá hiệu quả kinh doanh và xây dựng niềm tin thị trường.

1.3. Cơ sở cho việc tái cấu trúc tài chính

Một trong những lợi ích lớn của việc chuyển đổi IFRS là giúp doanh nghiệp nhận diện được các điểm yếu trong hệ thống tài chính kế toán hiện tại. Thông qua đó, doanh nghiệp có thể tiến hành tái cấu trúc tài chính, tối ưu hóa nguồn lực, tái phân bổ vốn, kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.

2. Lộ trình chuyển đổi IFRS tại Việt Nam

2.1. Giai đoạn tự nguyện (2022 – 2025)

Bộ Tài chính đã cho phép các doanh nghiệp đủ điều kiện có thể tự nguyện áp dụng IFRS từ năm 2022. Đây là giai đoạn thử nghiệm, cho phép doanh nghiệp chuẩn bị hạ tầng, đào tạo nhân sự, đánh giá tác động và xây dựng mô hình phù hợp với đặc điểm riêng.

2.2. Giai đoạn bắt buộc (sau 2025)

Từ sau năm 2025, việc áp dụng IFRS sẽ được triển khai bắt buộc với các đối tượng như:

• Công ty mẹ của tập đoàn kinh tế nhà nước lớn;

• Doanh nghiệp niêm yết;

• Công ty có quy mô lớn huy động vốn trên thị trường quốc tế.

Đây là một bước đi chiến lược giúp đồng bộ hóa thông tin tài chính theo thông lệ quốc tế, đồng thời tăng sức hấp dẫn của thị trường vốn Việt Nam.

3. Những thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi IFRS

3.1. Khác biệt giữa IFRS và VAS

So với Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS), IFRS có những khác biệt đáng kể về nguyên tắc kế toán, đặc biệt trong các lĩnh vực như:

• Ghi nhận doanh thu (theo hợp đồng thay vì thời điểm giao hàng);

• Đo lường tài sản (giá trị hợp lý thay vì nguyên giá);

• Trình bày báo cáo tài chính (chi tiết hơn và định hướng ra quyết định).

Sự khác biệt này đòi hỏi doanh nghiệp phải có thời gian làm quen, điều chỉnh toàn bộ quy trình và hệ thống báo cáo.

3.2. Thiếu hụt nguồn nhân lực am hiểu IFRS

Chuyển đổi IFRS không chỉ là nhiệm vụ của phòng kế toán, mà còn liên quan đến toàn bộ bộ máy quản lý tài chính. Tuy nhiên, nguồn nhân lực có kiến thức sâu về IFRS tại Việt Nam hiện còn khá hạn chế, dẫn đến rủi ro sai sót, chậm tiến độ và phụ thuộc vào tư vấn bên ngoài.

3.3. Cần cải tiến hệ thống công nghệ và quy trình nội bộ

Hệ thống phần mềm kế toán, quy trình lập báo cáo và công cụ phân tích hiện tại của nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng để đáp ứng yêu cầu của IFRS. Việc nâng cấp hệ thống đòi hỏi đầu tư lớn, trong khi doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể gặp khó khăn về ngân sách.

4. IFRS chiến lược: Giải pháp tiếp cận hiệu quả

4.1. Xây dựng kế hoạch chuyển đổi rõ ràng, từng bước

Doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu, phạm vi, nguồn lực và thời gian triển khai. Một kế hoạch IFRS chiến lược bài bản sẽ bao gồm:

• Đánh giá khoảng cách giữa VAS và IFRS hiện tại;

• Xác định các lĩnh vực cần ưu tiên chuyển đổi (doanh thu, tài sản, công cụ tài chính…);

• Phân bổ nhân lực, ngân sách, phần mềm;

• Phân giai đoạn theo tiến độ phù hợp với nội lực doanh nghiệp.

4.2. Đào tạo nhân sự và phát triển nội lực

Đào tạo là yếu tố sống còn. Doanh nghiệp nên:

• Cử nhân sự tham gia các khóa học IFRS chuyên sâu (từ ACCA, ICAEW…);

• Xây dựng đội ngũ kế toán nội bộ có khả năng kiểm soát chất lượng báo cáo IFRS;

• Hợp tác với các tổ chức tư vấn quốc tế trong giai đoạn đầu.

4.3. Chuẩn hóa quy trình và nâng cấp hệ thống CNTT

Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, doanh nghiệp cần:

• Nâng cấp phần mềm kế toán tích hợp IFRS;

• Chuẩn hóa quy trình ghi nhận – đối chiếu – trình bày thông tin;

• Tích hợp hệ thống báo cáo quản trị theo IFRS song song với báo cáo tài chính.

5. Lợi ích lâu dài của việc chuyển đổi IFRS

5.1. Tối ưu quản trị và hiệu quả kinh doanh

Việc áp dụng IFRS không chỉ là sự tuân thủ quy định, mà còn giúp doanh nghiệp nắm bắt thông tin tài chính tốt hơn, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược chính xác và nhanh chóng.

5.2. Gia tăng giá trị doanh nghiệp

Một doanh nghiệp minh bạch, chuẩn mực quốc tế sẽ có khả năng:

• Gọi vốn dễ hơn;

• Được định giá cao hơn trên thị trường;

• Tạo niềm tin với cổ đông, nhà đầu tư chiến lược.

5.3. Tạo nền tảng cho tái cấu trúc tài chính hiệu quả

Việc chuyển đổi IFRS cho phép doanh nghiệp nhìn rõ hơn vào hiệu suất tài sản, nợ phải trả, chi phí vốn, từ đó thiết lập kế hoạch tái cấu trúc tài chính bài bản, bền vững, và phù hợp với chiến lược dài hạn.

Kết luận

Chuyển đổi IFRS không chỉ là một yêu cầu về mặt pháp lý mà còn là một cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng tầm hoạt động, gia tăng sức cạnh tranh và hòa nhập vào thị trường tài chính toàn cầu.

Việc xây dựng một IFRS chiến lược không thể diễn ra trong một sớm một chiều, nhưng nếu thực hiện đúng cách, doanh nghiệp sẽ sở hữu một nền tảng tài chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả – điều kiện tiên quyết để tăng trưởng bền vững trong tương lai.